Rośliny z barwnymi owocami są chętnie wybierane do przydomowych ogrodów. Dzięki nim można urozmaicić ogrodowy krajobraz i dodać mu kolorytu wiosną, latem czy późną jesienią. Owoce drzew i krzewów często mogą być również cennym surowcem leczniczym lub smacznym dodatkiem do potraw. Nie wszystkie nadają się jednak do spożycia. Sprawdź, czy owoce laurowiśni, cisu i jałowca są trujące i jak ustrzec siebie i innych przed zatruciami roślinami.

Drzewa i krzewy z ozdobnymi owocami — zalety i zagrożenia

Nie trzeba posiadać rozległego sadu pełnego karmazynowych jabłek, malinowego gaju kapiącego słodyczą czy subtelnej poziomkowej łąki, aby delektować się smakiem własnych owoców. Osnówki (jadalne części) cisu czy szyszkojagody (owoce jałowca) mogą nie tylko wzbogacić krajobraz swoją kontrastową barwą i nietuzinkową formą, ale również pobudzić kubki smakowe. 

Zdarza się, że klienci pytają nas czy zaprojektowane rośliny są bezpieczne, czy ich owoce są jadalne i w jakiej ilości można je spożywać. W dalszej części artykułu przedstawimy najważniejsze informacje na temat właściwości owoców jałowca, laurowiśni i cisu oraz wyjaśnimy, które z nich są bezpieczne. 

Wygląd, budowa i zastosowanie osnówek cisu 

Czerwone osnówki (błędnie nazywane owocami) cisu silnie kontrastują z intensywnie zielonymi igłami, stanowiąc piękną dekorację rośliny. Osnówka przypomina mały kubeczek lub miseczkę, mieszczącą ciemnobrunatne nasienie. Kiedy pojawiają się nibyjagody cisu? Cis pokrywa się czerwonymi osnówkami od września do listopada.

Osnówki cisu, w przeciwieństwie do silnie trujących nasion, igieł, kory i drewna, są jadalne. Mają słodki smak, ponieważ zawierają kleistą substancję pektynową. Jednakże znany jest przypadek osoby, u której po spożyciu jedynie samej osnówki wystąpiła silna reakcja alergiczna w postaci nasilających się nudności. Zawsze warto więc zachować ostrożność w ich spożywaniu. Ze względów bezpieczeństwa produkty z cisu należy pozyskiwać tylko ze sprawdzonych źródeł.

Warto wiedzieć, że cis ma właściwości lecznicze. Zawiera efedrynę stosowaną w leczeniu chorób układu krążenia i oddechowego. Substancja ta podwyższa ciśnienie, przyspiesza pracę serca, rozszerza oskrzela. 

Objawy zatrucia cisem 

Wystarczy kilka, kilkanaście igieł, by doszło do zatrucia cisem. Uważa się, że 50 igieł cisu to dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka. Trujące są również pestki cisu. Objawy zatrucia cisem u ludzi mogą obejmować: nudności, wymioty, bóle brzucha, zawroty głowy i utratę przytomności. Dlatego ważne jest, aby być świadomym potencjalnego ryzyka i zachować szczególną ostrożność. Osoby, które mają małe dzieci lub zwierzęta domowe, powinny podjąć odpowiednie środki zaradcze, aby zapobiec przypadkowemu spożyciu przez nie trujących części rośliny. 

Jak uniknąć zatrucia cisem?

Unikaj bezpośredniego kontaktu z sokiem cisu. Jeżeli w trakcie pielęgnacji rośliny lub jej przycinania sok dotknie Twojej skóry, niezwłocznie przemyj ją wodą i mydłem. Kiedy, pomimo tego zabiegu, będziesz czuł się słabo lub Twoja skóra nabierze nienaturalnej barwy, natychmiast udaj się do lekarza. Na szczęście problemy tego typu występują stosunkowo rzadko. Znacznie bardziej niebezpieczne jest spożycie niejadalnych części rośliny.

Dbając o bezpieczeństwo swoich dzieci i zwierząt, zastosuj zabezpieczenia przy cisie (np. ogrodzenie, gęstą siatkę), aby ograniczyć swoim podopiecznym dostęp do rośliny. W ogrodzie możesz również uprawiać wyłącznie odmiany męskie cisu, które nie wytwarzają nibyjagód.

Wygląd, budowa i zastosowanie owoców jałowca 

Szyszkojagody tak cudownej rośliny, jaką jest jałowiec, dojrzewają przez dwa lata. W pierwszym roku są początkowo jeszcze zielone, lecz w końcu stają się jasnoniebieskie lub przybierają fiołkową barwę. W drugim roku, kiedy dojrzewają, przebarwiają się na granatowo. Na krzewie znajdują się jednocześnie owoce dojrzałe (dwuletnie) i zielone (jednoroczne). Szyszkojagody jałowca zbieraj jesienią, gdy na roślinie pojawią się szafirowe kuleczki.

Szyszkojagoda jałowca zawiera olejek, flawonoidy, garbniki oraz kwasy organiczne. Owoce jałowca dodawane są np. do octu ziołowego. Pikantne, o lekko gorzkim smaku, idealnie komponują się z pieczenią, duszonymi warzywami czy sałatkami. Swoimi właściwościami równoważą ciężkostrawność posiłków oraz minimalizują ryzyko pojawienia się dolegliwości takich jak wzdęcia, bóle żołądka czy uczucie ciężkości na żołądku.

Który jałowiec jest trujący?

Jałowiec sabiński (Juniperus sabina) oraz jałowiec wirginijski (Juniperus virginiana) niewątpliwie przyciągają wzrok obserwatorów. Warto jednak pamiętać, że ich owoce są trujące. Bezpieczne do spożycia są za to szyszkojagody jałowca pospolitego (Juniperus communis).

Objawy zatrucia jałowcem

Bezpieczna dzienna ilość suszonych owoców jałowca pospolitego to 2-10 g (użytych jako surowiec do przygotowania naparu lub przyprawa). Nie wolno stosować jałowca w przypadku stanów zapalnych jelit lub nerek, choroby wrzodowej żołądka oraz dwunastnicy, marskości wątroby i w ciąży. Objawami zatrucia jałowcem są m.in.: bóle brzucha, nudności, gwałtowne biegunki, zawroty głowy.

Jak uniknąć zatrucia jałowcem? Jeśli masz zamiar spożywać owoce jałowca, wybieraj tylko te pozyskane z bezpiecznych odmian, o których wiadomo, że nie zawierają substancji toksycznych. Nie przekraczaj także nigdy bezpiecznej dziennej dawki owoców. 

Owoce laurowiśni — wygląd, budowa, zastosowanie

Laurowiśnię chciałoby się nie tylko podziwiać, ale również jej skosztować. Jednak o ile ta roślina może być wspaniałą ozdobą ogrodu, o tyle z pewnością nie sprawdzi się na talerzu. Wszystkie części laurowiśni są trujące. Zawierają toksyczny glikozyd – pochodną cyjanowodoru. Warto pamiętać, że wszystkie odmiany laurowiśni są trujące.

Kiedy pojawiają się owoce laurowiśni? Laurowiśnia kwitnie od kwietnia do maja. Kiedy okres kwitnienia się kończy, krzew obficie pokrywa się charakterystycznymi kulistymi owocami w kolorze gorzkiej czerni. 

Objawy zatrucia laurowiśnią

Nawet jedna lub dwie jagody laurowiśni mogą spowodować bardzo ciężkie, a nawet śmiertelne, zatrucie u dzieci. Dla osób dorosłych za dawkę śmiertelną uważa się 10 jagód. Natomiast u alergików poważne objawy zatrucia mogą wystąpić po spożyciu nawet niewielkiej ilości owoców.

Jak uniknąć zatrucia laurowiśnią?

Ze względu na to, że laurowiśnie mogą wykształcić trujące owoce, lepiej nie sadzić tych roślin w ogrodach, w których przebywają małe dzieci, a tym bardziej na placach zabaw. Podobnie jak w przypadku cisu, przydatne mogą okazać się bariery, ograniczające dostęp do laurowiśni. Większe dzieci warto uświadomić na temat potencjalnego zagrożenia związanego ze spożywaniem owoców tej rośliny. 

Choć myśl o zatruciu którąś z roślin ogrodowych często wywołuje zaniepokojenie, nie zawsze trzeba rezygnować z uprawy wymarzonych gatunków. Postępując rozważnie i edukując dzieci oraz bliskich na temat zatruć roślinami, możesz uchronić siebie i innych przed zagrożeniem. 

Bezpiecznie podziwiaj swoje rośliny: cisa, jałowca i laurowiśnię w ogrodzie, a w swojej kuchni ciesz się ze smaku innych pysznych owoców. W Twoim ogrodzie z pewnością nie zabraknie natomiast kogoś, dla kogo owoce cisu, jałowca czy laurowiśni będą idealną przekąską. 

Na gałęziach cisu często zauważyć można pałaszujące owoce kosy, kwiczoły, kowaliki i rudziki. Ptaki te odgrywają ważną rolę w rozsiewaniu nasion tego gatunku na dalekie odległości. Z kolei jałowiec pospolity zapewnia przytulny, cichy dom i stołówkę z przysmakami dla takich gatunków jak kwiczoły i jemiołuszki. Kos, drozd, szpak czy czarnogłówka to tylko wybrani smakosze owoców laurowiśni. Ta piękna roślina często wykorzystywana jest również przez ptaki do gniazdowania. Jeśli zasadzisz w swoim ogrodzie jałowce, laurowiśnie czy cisy ptaki na pewno będą chętnie spędzać czas w Twoim ogrodzie.