Ogród to magiczne miejsce w dziecięcym świecie. To właśnie w nim maluchy spędzają błogi czas na zabawie i wypoczynku. Ogród może być jednak nie tylko miejscem rekreacji, ale również wspaniałą przestrzenią edukacyjną. Jak zaprojektować ogród edukacyjny dla dzieci? Jak połączyć zabawę w ogrodzie z nauką?

Czego dzieci mogą uczyć się w ogrodzie?

Ogród to wspaniałe miejsce do obcowania z naturą i poznawania świata przyrody. Dzieci w ogrodzie zgłębiają zależności istniejące w środowisku, obserwują, jak rozwijają się rośliny i jak żyją zwierzęta, odkrywają, skąd biorą się smakowite warzywa i owoce. Zmiany zachodzące w ogrodzie w kolejnych porach roku uczą maluchy cykliczności świata natury. Ogród daje dzieciom niesamowitą możliwość poznawania przyrody wszystkimi zmysłami. Dzieci w ogrodzie mogą prowadzić doświadczenia i obserwacje. Mają szansę dotknąć i powąchać różnych roślin, zobaczyć i usłyszeć wiele gatunków ptaków czy posmakować jadalnych owoców zerwanych prosto z krzaczka. Edukacja dzieci w ogrodzie skłania do zadawania pytań i pomaga pogłębiać wiedzę przyrodniczą. Często taka żywa lekcja przyrody pozostaje w pamięci na zawsze, rozbudza fascynację naturą i jest początkiem ogrodniczej pasji kontynuowanej w dorosłym życiu. Uczestnictwo w pracach ogrodniczych pozwala także dzieciom kształtować charakter. Uczy samodzielności, odpowiedzialności, pokonywania trudności. Niejednokrotnie daje poczucie sukcesu i zwiększa pewność siebie. Rozwija pamięć i spostrzegawczość. Ma również dobroczynny wpływ na sprawność fizyczną i koordynację ruchową.

W ogrodzie odbywają się jednak nie tylko fascynujące lekcje przyrody. Wiele roślin można z powodzeniem wykorzystać do zajęć plastycznych i technicznych. Z samodzielnie zebranych warzyw, ziół i owoców dzieci z radością przygotują smaczne i zdrowe potrawy. Prace przy badaniu właściwości podłoża stanowią cenną lekcję chemii. Dzieci w ogrodzie mogą też brać udział w tworzeniu schronień dla zwierząt czy podpór dla roślin – co rozwija ich zdolności manualne. Ogród edukacyjny to ponadto idealne miejsce do wyrabiania u dziecka odpowiedzialności za przyrodę i kształtowania postaw proekologicznych. 

Jak urządzić ogród edukacyjny dla dzieci?

Ogród edukacyjny dla dzieci powinien rozbudzać fascynację światem natury i oddziaływać na wszystkie zmysły. Warto więc zadbać o jego interesującą aranżację. W ogrodzie dla dzieci najlepiej utworzyć miejsca o różnym przeznaczeniu. Dobrym pomysłem może okazać się podział ogrodu na części: jadalną (z roślinami jadalnymi, stołem do przygotowania potraw) i warsztatową (z ławą do eksperymentów, narzędziami). Można dodatkowo wyodrębnić w ogrodzie różne strefy sensoryczne: zapachową (z ziołami i intensywnie pachnącymi roślinami), dotykową (z roślinami o różnych fakturach, kilkoma typami podłoży), wzrokową (z roślinami w pełnej gamie kolorystycznej) i słuchową (z roślinami poruszającymi się i szeleszczącymi na wietrze, z fontanną lub źródłem). Świetną propozycją może być stworzenie w ogrodzie edukacyjnym krain, w których znajdą się rośliny charakterystyczne dla danego ekosystemu (np. łąki kwietnej, lasu, wrzosowiska, gór). W ogrodzie edukacyjnym powinien znaleźć się także warzywnik i poletko doświadczalne, gdzie dzieci będą mogły samodzielnie uprawiać warzywa, krzewy owocowe, zioła. Aby kształtować u dzieci postawę proekologiczną, warto w ogrodzie utworzyć kompostownik. 

Ogród dydaktyczny musi być dostosowany do potrzeb małych ogrodników. Aby ułatwić dzieciom pracę w ogrodzie, warto zaopatrzyć się w specjalne narzędzia – niewielkie konewki, łopatki i grabki. Dobrym pomysłem jest zaaranżowanie w ogrodzie dziecięcym podwyższonych grządek i rabat, które ułatwią maluchom prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych. 

W ogrodzie dla dzieci nie może zabraknąć roślin i innych elementów, które umożliwią zebranie materiału przyrodniczego. Dzieci powinny móc pozyskać z niego m.in. kamienie, liście, nasiona, szyszki, żołędzie, kasztany, piasek, żwir, gałęzie, korę drzew, ptasie pióra. Tego typu materiały mogą służyć później do identyfikacji przyrodniczej, prac plastycznych i technicznych. 

W ogrodzie dydaktycznym powinny znaleźć się domki dla jeży, hotele dla owadów, budki, karmniki i poidła dla ptaków. Zwabią one do ogrodu zwierzaki i dadzą maluchom fantastyczną okazję do poznawania ich życia. W ogrodzie dziecięcym warto też wyodrębnić miejsca gęsto zarośnięte, z krzewami i wysokimi trawami, które będą zachęcać zwierzęta do częstego przebywania w okolicy. 

Ogrody szkolne i przedszkolne można dodatkowo wzbogacić tablicami edukacyjnymi – prezentującymi najważniejsze informacje o rosnących na jego terenie roślinach i przebywających zwierzętach. Warto stworzyć specjalne ścieżki edukacyjne czy miejsca do gier interaktywnych. W celach edukacyjnych w ogrodzie można zbudować także stację meteorologiczną – wyposażoną w deszczomierze, termometry, wiatromierze.

Rośliny do ogrodu edukacyjnego dla dzieci

Rośliny w ogrodzie edukacyjnym powinny być łatwe w uprawie, odporne na zniszczenia, bezpieczne i oddziałujące na wszystkie zmysły. Ogród edukacyjny musi być atrakcyjny o każdej porze roku. Właśnie dlatego należy uwzględnić w nim obecność roślin kwitnących w różnych okresach. Warto poszukać roślin, które dają duże pole do prowadzenia obserwacji – zmieniają się wraz z nastaniem kolejnej pory roku. Z pewnością doskonale sprawdzą się gatunki szybko rosnące, długo kwitnące i owocujące. Dobrym wyborem będą rośliny, z których można pozyskiwać nasiona do dokarmiania zwierząt (np. słonecznik). Zainteresowanie maluchów z pewnością wzbudzą rośliny o nietypowych kwiatach czy liściach (paprocie, dzwonki, magnolie). By ułatwić dzieciom poznawanie rodzimej przyrody, najlepiej bazować na gatunkach krajowych kwiatów, drzew, krzewów i bylin. 

W ogrodzie dydaktycznym warto posadzić m.in.: rumianek, nasturcję, jaśminowiec, wrzos, forsycję, wierzbę, stokrotkę, lawendę, maciejkę, bratek, nagietek, aster, kosmos, dziewannę, dąbrówkę rozłogową, rudbekię. Należy unikać roślin z kolcami, cierniami lub toksycznymi owocami. W ogrodzie dydaktycznym powinny znaleźć się także rośliny wabiące motyle, ptaki i ssaki. Dodatkową atrakcją dla dzieci będą krzewy (np. bukszpan), które można formować w fantazyjne kształty i rośliny bukietowe (np. miechunka). W ogrodzie edukacyjnym nie może zabraknąć łatwych w uprawie warzyw i ziół, np. melisy, poziomki, truskawki, rzodkiewki, szczypiorku, dyni, sałaty.

Jak edukować dzieci w ogrodzie?

Edukację dzieci w ogrodzie należy dostosować do predyspozycji i upodobań małych ogrodników. Dzieci w ogrodzie mogą uczestniczyć w wielu prostych pracach pielęgnacyjnych, takich jak: sadzenie i podlewanie roślin, usuwanie chwastów, grabienie liści. Maluchy z pewnością chętnie zaangażują się również w zbieranie kasztanów, szyszek czy kamyków do pracy plastycznych. Łodygi, kwiaty i liście mogą służyć do stworzenia zielnika. Fantastyczną lekcją troski o zwierzęta będzie zbieranie nasion na pokarm i dokarmianie ptaków. Zimą dzieci warto uczyć rozpoznawać tropy znajdujące się w ogrodzie. Należy rozmawiać z pociechami o tym, co właśnie dzieje się w ogrodzie. Jeśli na horyzoncie zauważymy pierzastych gości, skorzystajmy z okazji, by opowiedzieć dzieciom więcej o ich zwyczajach.