Grzyby to nieodłączny element jesiennego pejzażu. Wiele osób w ich poszukiwaniu przez wiele godzin przemierza leśne ścieżki. Zdarza się jednak, że grzyby pojawiają się w ogrodzie – co zwykle nie jest wcale powodem do radości. Grzyby kapeluszowe na trawniku wpływają negatywnie na walory dekoracyjne murawy i mogą w krótkim czasie rozprzestrzenić się na dużej powierzchni. Skąd się biorą i jak zwalczać grzyby w ogrodzie?

Grzyby w ogrodzie – korzyści i zagrożenia

Grzyby kapeluszowe to duża grupa grzybów podstawczaków o typowej budowie, których owocniki składają się z kapelusza i trzonu. Zaliczane do nich są zarówno popularne gatunki jadalne (np. maślaki, borowiki, podgrzybki), jak i trujące (np. muchomory). U grzybów kapeluszowych hymenofor (część wytwarzająca zarodniki) znajdują się pod spodem kapelusza i może mieć formę blaszek lub rurek.

Spośród grzybów kapeluszowych w ogrodzie najczęściej spotykane są: twardzioszek przydrożny, czubajka kania, czubajka czerwieniejąca, czernidłak kołpakowaty. Grzyby kapeluszowe na trawniku – w przeciwieństwie do patogennych (np. Microdochium nivale wywołującego pleśń śniegową) – nie stanowią raczej zagrożenia dla zdrowia murawy. Niektóre gatunki wchodzą w ścisły związek z korzeniami roślin rosnących w ogrodzie na zasadzie mikoryzy. Mogą więc pełnić pozytywną funkcję w ogrodzie – rozkładać materię organiczną, zwiększać żyzność podłoża, ułatwiać roślinom pobieranie wody i substancji pokarmowych. Mikoryza jest korzystna również dla grzybów, które od roślin pozyskują cukry. 

Obecność grzybów kapeluszowych na trawniku jest jednak niepożądana głównie ze względów estetycznych. Grzyby wpływają negatywnie na wygląd murawy. Rozrastająca się grzybnia często powoduje zmianę koloru trawy, która staje się ciemniejsza – intensywnie zielona. Dodatkowo gatunki trujące mogą też stanowić potencjalne zagrożenie dla dzieci i zwierząt przebywających w ogrodzie.

Grzyby kapeluszowe na trawniku pojawiają się zwykle w okresie od czerwca do października. Ich zarodniki znajdują się w podłożu – dopóki jednak w środowisku nie zaistnieją odpowiedni warunki, grzyby nie będą owocować. Grzyby często pojawiają się zwłaszcza na glebach lekkich i piaszczystych. Ich występowanie zazwyczaj wiąże się z obfitymi opadami deszczu, które wystąpiły po długotrwałej suszy. 

O ile pojedyncze grzyby mogą wydawać się pozornie ciekawym wzbogaceniem aranżacji ogrodu, mają one tendencję do rozszerzania swojego zasięgu z upływem czasu. Warto pamiętać, że widoczne na pierwszy rzut oka owocniki to tylko subtelna oznaka dużo poważniejszych problemów. Ich pojawienie się świadczy bowiem o występowaniu w podłożu gęstej grzybni. 

Grzyby w ogrodzie (np. twardzioszek przydrożny) najczęściej przybierają formę tzw. czarcich kręgów, czyli dużych, okrągłych skupisk. Grzybnia rośnie promieniście, a owocniki znajdują się na obrzeżach kręgów, które z czasem się powiększają. Czarcie kręgi mogą osiągać średnicę nawet 1 m. Każdy grzyb wytwarza mnóstwo zarodników, które są następnie przenoszone przez wiatr. Jeśli znajdą optymalne warunki do rozwoju, mogą dać początek nowej grzybni. W ten sposób w ciągu kilku lat grzyby rozprzestrzeniają się, zajmując często znaczną część ogrodu. Gęsto rosnąca grzybnia utrudnia przenikanie wody do podłoża – co może spowodować obumieranie trawy. 

Grzyby kapeluszowe na trawniku – skąd się biorą?

Grzyby na trawniku nie pojawiają się bez powodu. Aby mogły bez problemu rosnąć w ogrodzie, w otoczeniu muszą panować specyficzne warunki, czyli wysoka wilgotność i duże zacienienie. Niestety takie warunki nie sprzyjają rozwojowi traw i często związane są również z innymi problemami, takimi jak pojawienie się na trawniku mchu czy pleśni śniegowej. Rozwojowi grzybów sprzyja również zalegająca w podłożu materia organiczna, która ulega powolnemu rozkładowi (np. liście, pień drzewa, części roślin, korzenie lub gałęzie). 

Grzyby są częstym problemem zwłaszcza w ogrodach położonych w pobliżu lasu. Ich występowanie może mieć ponadto związek z niewłaściwą pielęgnacją trawnika. Pojawienie się grzybów w ogrodzie bywa spowodowane m.in. nadmiernym podlewaniem murawy. 

Grzyby na trawniku – zwalczanie

Zwalczanie grzybów kapeluszowych w ogrodzie jest trudne. Same owocniki grzybów można usuwać w sposób mechaniczny, np. przy użyciu kosiarki. Grzyby po przejściu całego cyklu życiowego naturalnie obumierają i wzbogacają podłoże w substancje organiczne. Nie rozwiązuje to jednak problemu, ponieważ w podłożu wciąż znajdują się strzępki grzybni. Zdarza się, że grzyby, na skutek zmian warunków środowiskowych, znikają samoistnie – niestety po kilku latach mogą ponownie powrócić. 

Do zwalczania grzybów w ogrodzie można użyć preparatów chemicznych (np. zawierających siarczan miedzi). Ich stosowanie ma jednak negatywny wpływ na środowisko, dlatego należy sięgać po nie tylko w uzasadnionych sytuacjach. Często polecanym środkiem na grzyby w ogrodzie jest też wapno ogrodowe. Z ekologicznych środków do zwalczania grzybów polecana jest mieszanka wody z octem – kwas octowy wykazuje działanie grzybobójcze. Pomocne mogą okazać się także środki naturalne zawierające grzyba Pythium oligandrum – rozkładającego grzyby patogenne. 

Jeśli zauważyliśmy grzyby w ogrodzie, powinniśmy skupić się nie tylko na ich zwalczaniu, ale przede wszystkim na poprawie kondycji trawnika. Warto zacząć od wertykulacji trawnika, która pozwoli pozbyć się zalegającej na nim warstwy filcu. Dodatkowo można wykonać zabieg aeracji, który zwiększy dopływ powietrza do podłoża. Należy pamiętać także o odpowiednim nawożeniu i podlewaniu trawnika. Aby zapewnić odpowiednią wilgotność podłoża, można zainstalować automatyczny system nawadniający. Nie wolno jednak dopuszczać, by na murawie zalegała woda. Warto regularnie usuwać skoszoną trawę z trawnika i zagrabiać liście, by nie dostarczać pożywki do rozwoju grzybów. 

Jeżeli grzyby kapeluszowe w ogrodzie rosną w miejscu zacienionym, dobrym rozwiązaniem może okazać się wykonanie cięcia prześwietlającego drzew i krzewów, które zwiększy dopływ światła. W miejscach, gdzie regularnie wyrastają grzyby, warto wymienić podłoże – prawdopodobnie znajduje się w nim źródło materii organicznej, która pobudza rozwój grzybów. 

Gdy mimo podjętych zabiegów nie uda nam się pozbyć grzybów z trawnika, konieczne może okazać się jego założenie od nowa. W tym celu należy usunąć starą darń w całości wraz z warstwą podłoża (na głębokość około 30 cm), w której znajdują się strzępki grzybni. 

Aby uchronić trawnik przed grzybami, już na etapie jego zakładania powinniśmy zadbać o odpowiednie podłoże. Ziemię pod trawnik należy pozyskać z zaufanych źródeł, aby mieć pewność, że nie jest ona zanieczyszczona. Konieczne jest dokładne oczyszczenie podłoża z wszystkich szczątków roślinnych, które mogą ulegać rozkładowi. W przypadku terenów podmokłych niezbędne może okazać się wykonanie drenażu. Zawsze należy usuwać grzyby kapeluszowe zaraz po ich zauważeniu – w ten sposób ograniczymy roznoszenie ich zarodników przez wiatr.

Choć grzyby kapeluszowe na trawniku zazwyczaj nie stwarzają poważnego zagrożenia, warto zwalczać je, zanim zdążą na dobre zadomowić się w ogrodzie. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji trawnika można skutecznie ograniczyć ich występowanie i cieszyć się równą, piękną murawą.