Po ulewnych deszczach na naszej działce zalegają kałuże wody? Gleba w naszym ogrodzie jest ciężka i nieprzepuszczalna? W takiej sytuacji niezbędne jest wykonanie odpowiedniego drenażu, który uchroni ogród przed podtopieniami. W jaki sposób odwodnić ogród? Jaką metodę drenażu wybrać?

Gleba gliniasta w ogrodzie – cechy charakterystyczne

Jedną z czynności, jaką trzeba wykonać przed założeniem ogrodu, jest określenie rodzaju podłoża. Nie każda gleba jest odpowiednie do uprawy roślin ogrodowych. Spore problemy sprawia zwłaszcza gleba gliniasta w ogrodzie. 

Glina jest podłożem zbitym, ciężki, zimnym, o słabej przepuszczalności. Odznacza się niewielką zawartością powietrza (ok. 10-25%). Gleba gliniasta magazynuje za to sporo wody i związków mineralnych. Niestety, w dużej mierze pozostają one niedostępne dla korzeni, dlatego nie mogą zostać efektywnie wykorzystane przez rośliny. 

Na podłożu gliniastym, po intensywnych opadach deszczu, często tworzą się kałuże. Zastoiny wody można zaobserwować zwłaszcza na nierównościach terenu. W takich warunkach może dochodzić do gnicia roślin czy rozwoju chorób grzybowych. Zalegająca woda dodatkowo ogranicza możliwość korzystania z ogrodu. Z kolei w czasie suszy często dochodzi do pękania ziemi, co również stwarza niebezpieczeństwo dla roślin. 

Gleba gliniasta nie nadaje się do uprawy większości roślin ogrodowych. Są w stanie poradzić sobie na niej jedynie nieliczne gatunki, które dobrze znoszą okresowe zalewanie, np. wierzba, olcha, funkia, kaczeniec, begonia sercowata,tatarak, rdest wężownik, wiązówka błotna, żurawka, pysznogłówka. Jeśli chcemy jednak cieszyć się dużą różnorodnością gatunków, przed zasadzeniem roślin powinniśmy odpowiednio zmodyfikować podłoże. 

Kiedy przeprowadzić drenaż ogrodu?

Jeśli gleba na terenie naszej działki jest ciężka i nieprzepuszczalna, niezbędne jest wykonanie drenażu, czyli odwodnienia terenu. Drenaż ogrodu ma na celu ograniczenie zalegania wody na podłożu po opadach deszczu czy roztopach, gdy gleba nie jest od razu w stanie jej wchłonąć. Dzięki niemu można odprowadzić nadmiar wody deszczowej poza teren działki.  Przed przystąpieniem do pracy warto więc obserwować ogród po opadach i sprawdzić, czy są w nim miejsca, gdzie stoi woda. 

Kiedy przeprowadzić drenaż ogrodu? Odwodnienie terenu jest często potrzebne, jeśli duża powierzchnia naszego ogrodu jest pokryta nawierzchniami nieprzepuszczalnymi (np. z kostki brukowej, klinkieru, betonu), które uniemożliwiają wsiąkanie wody. Drenaż wykonuje się również na terenach, gdzie występuje okresowe podwyższenie poziomu wód gruntowych, co może zagrażać budynkom. Może on być też pomocny, jeżeli na działkę spływa woda z ulicy. Dodatkowo drenaż ogrodu pozwala pozyskać wodę deszczową, którą można później wykorzystać np. do podlewania roślin lub zasilenia oczka wodnego.

Jak przeprowadzić drenaż ogrodu?

Odwodnienie terenu najlepiej przeprowadzić jeszcze przed założeniem nowego ogrodu. Dzięki temu możliwy będzie dobór odpowiedniej metody i przeprowadzenie wszystkich prac bez konieczności ingerowania w ogród. Trochę bardziej skomplikowane jest wykonanie drenażu w już istniejącym ogrodzie. W takim przypadku najlepiej zaplanować prace wczesną wiosną lub późną jesienią, co pozwoli zminimalizować ewentualne straty w ogrodzie. Prace można też połączyć z planowaną renowacją ogrodu.

W jaki sposób odwodnić ogród? Metoda drenażu zawsze powinna być dopasowana do wielkości i rodzaju terenu oraz ilości zalegającej wody. Jeśli problem na naszej działce występuje jedynie w przypadku ekstremalnych opadów lub woda zalega tylko w niektórych częściach działki, często wystarczające są proste zabiegi. W takich przypadkach odwodnienie ogrodu można przeprowadzić nawet samodzielnie. Jeżeli jednak woda gromadzi się niemal na całej działce lub w dużych ilościach, niezbędne jest wykonanie profesjonalnych instalacji odwadniających. Nie obejdzie się wtedy bez pomocy fachowców.

Odwodnienie ogrodu – metody

Jak zrobić drenaż ogrodu? Do najpopularniejszych sposobów odwodnienia terenu należą:

• Drenaż podziemny ogrodu

Drenaż podziemny to dość skomplikowana, ale jednocześnie bardzo skuteczna metoda odwodnienia terenu. Sprawdza się on bardzo dobrze na terenach, na których gromadzi się dużo wody. Wykonuje się go także, jeśli istnieje potrzeba odwodnienia znacznej powierzchni działki. Polecany jest do wykonania pod trawnikami czy rabatami. W ten sposób można też zapobiegać zaleganiu wody w pobliżu powierzchni utwardzonych.

Drenaż podziemny w ogrodzie polega na wykonaniu podziemnej instalacji odprowadzającej wodę. Składa się ona z rur drenarskich, studzienek drenarskich i elementów łączących montowanych pod ziemią, które odprowadzają wodę do specjalnego zbiornika (np. rowu melioracyjnego, kanalizacji deszczowej, stawu, studni chłonnej, zbiornika na deszczówkę). 

Rury drenarskie montowane są w zagłębieniach wypełnionych żwirem lub piaskiem na głębokości około 40-70 cm. Woda z powierzchni działki jest zbierana za pośrednictwem sączków, które następnie odprowadzają ją do zbieraczy, a później do odbiornika, który powinien być usytuowany w najniższej części ogrodu. Na gruntach gliniastych najlepiej wykorzystać rury drenarskie z filtrem kokosowym, który zapobiega zapychaniu się instalacji. 

• Drenaż powierzchniowy ogrodu

Drenaż powierzchniowy w ogrodzie wykonuje się bezpośrednio na gruncie. W przeciwieństwie do drenażu podziemnego nie wymaga on skomplikowanych prac ziemnych. Ze względu na ograniczoną efektywność znajduje jednak zastosowanie głównie na terenach, na których gromadzi się niezbyt dużo wody. Może z powodzeniem służyć też do odwodnienia chodników czy innych nieprzepuszczalnych nawierzchni ogrodowych. 

Odwodnienie powierzchniowe polega na usunięciu górnej, nieprzepuszczalnej warstwy ziemi i zastąpieniu go materiałem drenującym charakteryzującym się dużą przepuszczalnością (np. żwirem lub keramzytem). Grubość warstwy przepuszczalnej powinna wynosić około 20-40 cm. Grunt macierzysty oddziela się od materiału drenującego geowłókniną. Wierzchnią warstwę można przykryć podłożem pod trawnik lub rośliny. Drenaż powierzchniowy należy przeprowadzać na płaskim podłożu – nie sprawdzi się on, jeśli teren jest nierówny. Odwodnienie powierzchniowe sprawia, że woda może powoli wsiąkać w grunt. 

• Odwodnienie liniowe ogrodu

Ten typ drenażu wykorzystywany jest przede wszystkim do odwadniania nawierzchni ogrodowych, podjazdów i chodników. Odwodnienie liniowe składa się z kratek, tworzących kanały, za pośrednictwem których nadmiar wody spływa np. do kanalizacji. Pożądane jest stworzenie lekkiego spadku terenu w kierunku kratek, co ułatwi spływanie wody. 

Ogród na gliniastej ziemi – jak ograniczyć zaleganie wody?

Jeśli na naszej działce woda gromadzi się tylko w kilku miejscach, możemy wypróbować też inne proste sposoby, które uchronią nasze rośliny czy rabaty przed nadmiarem wilgoci. 

• Podwyższone rabaty

Jednym z najprostszych sposobów na poradzenie sobie z wodą zbierającą się wokół roślin jest założenie rabat na podwyższeniu. W tym celu odgradzamy wytyczone miejsca, wykopujemy dołki i zastępujemy podłoże warstwą żwiru z dodatkiem obornika. Na wierzchu stosuje standardowe podłoże pod rośliny. 

• Drenaż wokół rabat lub klombów

Na podłożu nieprzepuszczalnym materiał drenujący możemy zastosować również wokół drzew lub krzewów, gdzie często gromadzi się woda. Aby uchronić korzenie roślin, dołki wokół krzewów i roślin wysypujemy żwirem. 

• Rośliny w donicach 

W miejscach szczególnie niesprzyjających uprawie roślin możemy ustawić donice, kwietniki lub rzeźby ogrodowe. 

• Nawierzchnie ażurowe

Dobrym sposobem zapobiegania zaleganiu wody w ogrodzie może być zastąpienie powierzchni nieprzepuszczalnych nawierzchniami ażurowymi, które umożliwiają przesiąkanie wody. 

• Poprawa jakości gleby

Aby poprawić strukturę gleby gliniastej, warto wysiać na niej nawozy zielone (np. łubin niebieski), a następnie przekopać je wraz z podłożem. Innym dobrym rozwiązaniem jest wymieszanie gleby z piaskiem grubej frakcji oraz kompostem. By poprawić strukturę gleby, można też użyć substratów na dachy zielone. Wszystkie te zabiegi pomogą rozluźnić ziemię, poprawić jej właściwości fizyczne i zwiększyć aktywność mikrobiologiczną. 

Jeśli nie chcemy po każdym ulewnym deszczu zmagać się z kałużami i błotem, zadbajmy o odpowiedni drenaż ogrodu. Dzięki wykonanemu odwodnieniu terenu nawet na gliniastej glebie stworzymy efektowną zieloną oazę.