Spokój, mistyka, minimalizm, harmonia z naturą – ogród japoński nie bez powodu budzi duże zainteresowanie. Inspirowany filozofią wschodu jest nie tylko miejscem wypoczynku, ale również kontemplacji. Choć odwzorowanie starannie zaplanowanego japońskiego ogrodu jest trudne, miłośnicy orientu mogą z powodzeniem czerpać z założeń sztuki ogrodniczej Dalekiego Wschodu. Jak urządzić ogród japoński? Jakie rośliny posadzić, by wprowadzić do otoczenia ducha orientu?

Ogród japoński – zasady aranżacji

Tradycyjne ogrody japońskie były tworzone jako miejsce medytacji, wyciszenia i kontemplacji. Zakładano je przy buddyjskich świątyniach, w parkach, w pobliżu zabytków, a także przy domach prywatnych. Głównym założeniem tego typu aranżacji było naśladowanie samej natury. Ogrody japońskie miały wyglądać niby nietknięte ręką człowieka, zatopione w samej przyrodzie. Odpoczynek w takim zielonym zakątku miał sprzyjać osiągnięciu wewnętrznej równowagi.

Natura nie ma sobie równych nawet wśród mistrzów ogrodnictwa. To właśnie ona tworzy najpiękniejsze pejzaże – to idea, na której opiera się cała sztuka japońskiej aranżacji ogrodów. Naśladuj naturę, ale jej nie kopiuj – to główna zasada, którą kierowali się japońscy twórcy sztuki ogrodniczej.

Współczesne ogrody japońskie mają nieco inne oblicze – często są bardzo małe i stanowią fragment wyidealizowanego krajobrazu. W Europie, ze względu na inne warunki przyrodnicze, założenie idealnego ogrodu japońskiego jest praktycznie niemożliwe. Miłośnicy sztuki ogrodniczej chętnie jednak sięgają po inspiracje z Dalekiego Wschodu. Przykłady tego typu aranżacji znaleźć można  m.in. we Wrocławiu, Łodzi, Starej Morawie, Przesiece. Mały ogród japoński lub kącik japoński w ogrodzie to też świetny pomysł na urozmaicenie przydomowej przestrzeni. 

Wyróżnia się dwa podstawowe typy japońskich ogrodów:

•  Tsukiyama – z małymi pagórkami, skałkami (symbolizującymi góry) oraz stawami (naśladującymi morza i jeziora), zakładane przez mnichów buddyjskich
•  Karesansui – suchy ogród stworzony na bazie żwiru (imitującego wodę), z grabionym kruszywem (przypominającym fale) oraz głazami (tworzącymi wyspy). Wywodzi się z filozofii zen.

Ogród japoński – jak go urządzić?

Jak założyć ogród w stylu japońskim? Przede wszystkim należy unikać zbytniego ingerowania w otoczenia – zwłaszcza połączonego z niszczeniem rodzimej przyrody. Warto dopasować planowaną aranżację do warunków przyrodniczych (np. rzeźby terenu, roślinności). Ważna jest bowiem nie tylko aranżacja samego ogrodu, ale również jej odniesienie do tego, co znajduje się wokół. 

Do głównych cech ogrodu japońskiego należą:

• – minimalizm – w ogrodzie japońskim należy unikać przepychu oraz łączenie wielu kolorów, gatunków czy materiałów. 
• – naturalizm – warto sięgać po elementy z naturalnych materiałów (drewno, kamień).
• – asymetria – przy tworzeniu ogrodu japońskiego lepiej unikać symetrycznych i powtarzalnych kompozycji.
• – elegancja – japoński ogród, mimo pozornej dzikości, musi być pełny elegancji. 
• – równowaga – wszystkie elementy w ogrodzie powinny harmonijnie się ze sobą łączyć.

Charakterystyczną cechą ogrodów japońskich jest ich bogata symbolika. Elementy wykorzystywane w orientalnych aranżacjach nie są przypadkowe – każdy z nich ma swoje znaczenie, ściśle powiązane z filozofią wschodu. Wszystkie elementy muszą ze sobą idealnie współgrać i stapiać się z otoczeniem. 

Kluczowe role w ogrodzie w stylu japońskim odgrywają skały i woda. Woda symbolizuje życie. Szybko płynące wodospady to symbol mężczyzny, a wolne strumienie – kobiety. W ogrodach japońskich oba łączą się w jedną całość na wzór morza. Woda do ogrodu japońskiego może być wprowadzona na różne sposoby – w postaci strumienia, źródełka kamiennego czy stawu. Najlepiej zaaranżować niewielki wodospad. Strumień sprawi, że ogród zyska dynamiczny charakter. Szum wody będzie sprzyjał też wyciszeniu i kontemplacji – co jest niezwykle istotne w przypadku orientalnych aranżacji. Jeśli nie możemy wprowadzić do ogrodu wody, powinniśmy zastąpić ją suchym strumieniem, czyli plamą jasnego żwiru. 

Kamienie w ogrodzie japońskim są symbolem trwałości i niezmienności. W orientalnych aranżacjach najczęściej wykorzystuje się skały granitowe – o takiej samej fakturze, ale różnej wielkości. Dobrym wyborem mogą być też białe lub czarne otoczaki. Często przybierają one formę triady – z jednym większym kamieniem usytuowanym w centrum i dwoma mniejszymi po bokach. Skały umieszczane są wokół wodospadu. 

Ścieżki w ogrodach japońskich zwykle tworzone są z piasku rzecznego lub granitu. Powinny mieć formę wstęg, swobodnie wijących się między skałkami i roślinnością. Ścieżki nie powinny się przecinać.

Styl japoński w ogrodzie opiera się również na odpowiedniej kolorystyce. Kolorem dominującym powinna być zieleń. Innych barw należy używać oszczędnie. Polecane są zwłaszcza stonowane, jasne kolory (np. biel, róż).

Orientalny ogród ma wyglądać niczym od wieków poddawany wpływom natury, dlatego często specjalnie nadaje się mu starodawny wygląd. Dla uzyskania efektu naturalności należy zadbać o odpowiednie umiejscowienie poszczególnych elementów. W ogrodzie japońskim należy umiejętnie manipulować perspektywą, by nadać kompozycjom głębi i uwypuklić określone elementy. 

Rośliny do ogrodu japońskiego

Jakie rośliny wybrać do ogrodu japońskiego? Podstawę kompozycji powinny stanowić rośliny zimozielone, które zachowują atrakcyjny wygląd przez cały rok i wnoszą do otoczenia mnóstwo zieleni. Nie należy przesadzać z liczbą gatunków – roślinność najlepiej ograniczyć do kilku gatunków drzew, krzewów i traw ozdobnych. 

Warto zdecydować się szlachetne odmiany roślin. W japońskich aranżacjach nie ma raczej miejsca na odmiany inspirowane aktualnymi trendami ogrodniczymi.

W ogrodach japońskich najczęściej sadzone są: klony japońskie i palmowe, miłorzęby japońskie, bukszpany, magnolie, wiśnie japońskie, bambusy, ostrokrzewy, berberysy, funkie, sosny, cedry, paprocie, cyprysiki, azalie japońskie, trzmieliny, ligustry, jałowce. Aby wzbogacić aranżację, można wykorzystać też piwonie, kosaćce, zawilce. 

Rośliny w ogrodzie japońskim mogą być formowane – odpowiednie będą zwłaszcza stylizowane na bonsai oraz odmiany karłowate sadzone w donicach. Ciekawym uzupełnieniem roślinnych kompozycji może być też mech porastający kamienie.

Ozdoby do ogrodu w stylu japońskim

Podobny minimalizm jak w przypadku roślin należy zachować przy dobieraniu dekoracji do ogrodu japońskiego. Nie należy przesadzać z liczbą ozdób. Aby stworzyć udaną aranżację, warto umieścić 1-2 elementy silnie przykuwające uwagę, które będą podstawą całej kompozycji. 

Najlepiej wybrać ozdoby do ogrodu w stylu japońskim w surowej, minimalistycznej formie – z naturalnych materiałów lub z efektem postarzenia. Aby odwzorować orientalny klimat, można sięgnąć po kamienne rzeźby, latarnie, fontanny, bramy czy mostki. Dobrze sprawdzą się ponadto meble drewniane i rattanowe. 

Jeśli marzymy, by choć na chwilę przenieść się do Kraju Kwitnącej Wiśni, ogród w stylu japońskim z pewnością nam w tym pomoże. Korzystając z orientalnych inspiracji, możemy nadać otoczeniu wyjątkowy wygląd i stworzyć wspaniałe miejsce do odpoczynku od codziennego zgiełku.