Poziom wód gruntowych i wilgotność terenu ściśle oddziałują na uprawę roślin w ogrodzie. Stworzenie ogrodu na terenie podmokłym może wydawać się sporym wyzwaniem. Wysoki poziom wód gruntowych nie wyklucza jednak uprawy ciekawych i oryginalnych roślin ogrodowych. Wiele gatunków dobrze czuje się na terenie podmokłym, a nawet toleruje okresowe zalewanie. Jak zaaranżować ogród na podmokłym gruncie? Co posadzić w ogrodzie podmokłym?

Ogród podmokły – czym się charakteryzuje?

Problem z nadmiarem wilgoci w glebie okresowo (np. po intensywnych opadach deszczu) występuje w wielu ogrodach. Zazwyczaj krótkotrwałe zaleganie wody na powierzchni gruntu nie stanowi jednak zagrożenia dla roślin. Zupełnie inaczej jest, gdy cały ogród zlokalizowany jest na terenie podmokłym. 

Ogrody podmokłe najczęściej znajdują się w sąsiedztwie dużych cieków wodnych lub w obniżeniach terenu. Utrzymywaniu się wysokiej wilgotności sprzyja również wysoki poziom wód gruntowych oraz obecność gliniastego podłoża i powierzchni nieprzepuszczalnych, które zakłócają naturalny obieg wody. 

W ogrodzie na podmokłym gruncie po intensywnych opadach deszczu lub po zimowych roztopach często dochodzi do zalewania terenu. Zdarza się także, że woda po opadach zalega na powierzchni gruntu nawet przez kilka dni. Nie pozostaje to bez znaczenia dla roślin ogrodowych. 

Duża wilgotność podłoża i utrzymująca się na jego powierzchni woda zakłócają przepływ powietrza w glebie, powodują jej zamulenie i wychłodzenie, co często prowadzi do zamierania roślin. Wysoki poziom wód gruntowych na działce utrudnia też prawidłowy rozwój systemu korzeniowego roślin i rozrastanie się korzeni w głąb podłoża, co negatywnie oddziałuje na wzrost roślin i utrudnia im przetrwanie w sytuacjach ekstremalnych. Wszystko to sprawia, że tylko niektóre gatunki roślin na podmokłe tereny są w stanie poradzić sobie w takich warunkach.

Chociaż ogród podmokły stwarza spore trudności aranżacyjne, ma on również swoje unikalne walory. Główną z nich jest specyficzny mikroklimat, który stwarza przyjemne warunki do wypoczynku, zwłaszcza podczas upalnych dni. Ogród na podmokłym gruncie może stać się także oazą bioróżnorodności. Utrzymująca się w otoczeniu wilgoć sprzyja rozwojowi i bytowania w ogrodzie płazów i owadów, których obecność w okolicy może z kolei przyciągnąć ptaki i ssaki. 

Jak założyć ogród na podmokłym gruncie?

Do zakładania ogrodu na podmokłym terenie możemy podejść na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest dążenie do uregulowania stosunków wodnych na działce i obniżenia wilgotności podłoża. Można to zrobić, wykonując odpowiedni drenaż ogrodu, czyli odwodnienie terenu. W zależności od wielkości działki i nasilenia problemu drenaż może mieć różną formę. Czasami wystarczy jedynie zastąpić nieprzepuszczalną wierzchnią warstwę ziemi materiałem drenującym. Na podmokłym terenie często to jednak nie wystarczy i konieczne jest wykonanie podziemnej instalacji odwadniającej, co wiąże się zwykle z wysokimi kosztami i ingerencją w już istniejącą roślinność. Po odpowiednim odwodnieniu ogrodu możliwe jest uprawianie w nim większości popularnych roślin ogrodowych. 

Drugim sposobem aranżacji ogrodu na podmokłym terenie jest wykorzystanie jego naturalnych walorów. Jeśli mamy w ogrodzie miejsce, gdzie po opadach gromadzi się woda, możemy wykorzystać je do stworzenia oczka wodnego lub innego zbiornika wodnego. W ogrodzie podmokłym można również stworzyć strumień. Kolejnym ciekawym pomysłem na aranżację podmokłego terenu jest założenie ogrodu deszczowego z roślinami osuszającymi podłoże. Ogród podmokły może być ponadto idealnym miejscem do uprawy roślin wymagających wysokiej wilgotności. 

Co uprawiać na podmokłym terenie?

Dobierając rośliny na wilgotne tereny do ogrodu, powinniśmy kierować się przede wszystkim ich naturalnymi wymaganiami siedliskowymi. Do uprawy w ogrodzie na podmokłym gruncie należy wybierać przede wszystkim higrofity, które są dobrze przystosowane do wysokiej wilgotności podłoża i powietrza. Gatunki tego typu charakteryzują się specyficzną budową, która zapewnia im wydajną transpirację i umożliwia usunięcie nadmiaru wilgoci. Z pewnością jako rośliny na teren podmokły dobrze sprawdzą się gatunki naturalnie występujące na wilgotnych łąkach, w wilgotnych lasach, na obszarach zalewowych czy porastające okolice zbiorników wodnych. Na wilgotnym podłożu można sadzić również niektóre trawy ozdobne czy rośliny okrywowe, które nawet jeśli ulegną zniszczeniu, szybko się zregenerują i odzyskają atrakcyjny wygląd. 

Rośliny na podmokły teren

W ogrodzie na podmokłym gruncie można uprawiać wiele gatunków krzewów, drzew czy bylin. Oto najpopularniejsze gatunki roślin na tereny podmokłe: 

• DERENIE (Cornus) – to popularne, łatwe w uprawie krzewy ozdobne, które dobrze sprawdzą się na terenach podmokłych. Do najpopularniejszych gatunków uprawianych w ogrodach należy dereń biały (Cornus alba) i dereń rozłogowy (Cornus sericea). Derenie wyróżniają się ozdobnymi (np. czerwonymi lub żółtymi) pędami i dekoracyjnym ulistnieniem. Można sadzić je pojedynczo lub tworzyć z nich żywopłoty. 

• CYPRYŚNIK BŁOTNY (Taxodium distichum) – północnoamerykańskie drzewo iglaste, w naturze występujące na terenach bagiennych i zalewowych, może być wspaniałą ozdobą ogrodu podmokłego. Roślina wytwarza korzenie powietrzne, które umożliwiają jej przetrwanie nawet w ekstremalnych warunkach. Cypryśnik błotny w Polsce dorasta do ok. 30 m. Jego jasnozielone igły jesienią, przed opadnięciem, przebarwiają się na brązowy kolor. Cypryśnik błotny pięknie prezentuje się jako soliter w większych ogrodach, zwłaszcza posadzony w okolicach zbiorników wodnych. 

• CHOINA KANADYJSKA (Tsuga canadensis) – kolejną propozycją do ogrodu na podmokłej ziemi jest pochodząca z Ameryki Północnej choina kanadyjska. Roślina wyróżnia się ozdobnym pokrojem i drobnymi, gęstymi igłami, które utrzymują się przez cały rok. Choina kanadyjska nadaje się na formowane żywopłoty. Można posadzić ją również jako soliter – dobrze komponuje się z wodą.

• WIERZBY (Salix) – jeśli szukamy drzew liściastych do ogrodu podmokłego, z pewnością dobrym wyborem będą wierzby. Drzewa te w naturze rosną w pobliżu zbiorników wodnych i dobrze znoszą okresowe zalewanie. Do popularnych gatunków wierzb, które można uprawiać w ogrodzie, należą m.in.: wierzba biała (Salix alba) i wierzba purpurowa (Salix purpurea). Wierzby przykuwają uwagę dekoracyjnym ulistnieniem i zwisającymi pędami. 

• GRUJECZNIK JAPOŃSKI (Cercidiphyllum japonicum) – wielbiciele drzew liściastych powinni zwrócić szczególną uwagę na grujecznik japoński. To wielopniowe drzewo może być wspaniałą ozdobą ogrodu podmokłego za sprawą oryginalnego ulistnienia. Sercowate liście wyróżniają się widocznym unerwieniem. Liście grujecznika jesienią przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i czerwono, dzięki czemu drzewo wygląda niezwykle malowniczo. Dodatkowo liście mają przyjemny karmelowy zapach. Grujecznik nadaje się zarówno na stanowiska słoneczne, jak i półcieniste, a nawet całkowicie zacienione. 

• CZEREMCHA POSPOLITA (Prunus padus) – jest gatunkiem rodzimym, w naturze spotykanym głównie w lasach łęgowych. Czeremcha, za sprawą wczesnego kwitnienia, może wzbogacić krajobraz ogrodu na wilgotnym gruncie już wiosną. Efektownie wygląda również jesienią, gdy jej liście przebarwiają się na żółto. Czeremcha pospolita pasuje do nasadzeń w stylu naturalistycznym oraz ogrodów leśnych. 

• OLCHY (Alnus) – naturalnie występujące nad brzegami rzek olchy to idealne rośliny na podmokłe tereny. W ogrodzie można uprawiać olchę szarą (Alnus incana) lub olchę czarną (Alnus glutinosa). Olchy nie są wymagające w uprawie – preferują jednak stanowiska słoneczne. Warto sadzić je w pobliżu zbiorników wodnych lub na skarpach. Ze względu na swoje rozmiary polecane są głównie do dużych ogrodów. 

• KALINA KORALOWA (Viburnum opulus) – dekoracyjnym krzewem na podmokłe tereny jest kalina koralowa. Roślina ta osiąga wysokość do 3-4 m. Swoje walory ozdobne zawdzięcza płaskim, baldachowatym kwiatostanom oraz jaskrawoczerwonym, błyszczącym owocom, które stanowią przysmak dla ptaków. Kalina koralowa pięknie prezentuje się w formie żywopłotów lub w połączeniu z innymi dekoracyjnymi krzewami.

• BEZ CZARNY (Sambucus nigra) – w aranżację ogrodu naturalistycznego na podmokłym gruncie bardzo dobrze wpisze się bez czarny. Ten duży krzew (do 7 m) najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych, o wilgotnym podłożu. Bez czarny ma drobne, kremowobiałe kwiaty oraz ciemnofioletowe owoce, zebrane w grona. Roślina dodatkowo wydziela przyjemny zapach. 

• KOSAĆCE (Iris) – na mokrym terenie w ogrodzie można z powodzeniem uprawiać kosaćce syberyjskie (Iris sibirica) lub żółte (Iris pseudacorus). Byliny te osiągają wysokość do 100 cm. Wyróżniają się ozdobnymi kwiatami i długimi, wąskimi liśćmi. Kosaćce świetnie wzbogacą aranżację otoczenia oczka wodnego. 

• TOJEŚĆ ROZESŁANA (Lysimachia nummularia) – to roślina ozdobna z liści idealne na miejsca cieniste i wilgotne w ogrodzie. Tojeść rozesłana dorasta do 5 cm. Roślina szybko się rozrasta, tworząc gęste kobierce. Można wykorzystać ją m.in. do zadarniania brzegów zbiorników wodnych.

• KNIEĆ BŁOTNA (Caltha palustris) – popularnie nazywana kaczeńcem knieć błotna w naturze występuje na podmokłych łąkach, bagnach i w zbiornikach wodnych. Roślina przykuwa uwagę za sprawą żółtych kwiatów. Knieć błotną można wykorzystać przy aranżacji przybrzeżnej strefy oczka wodnego lub w ogrodzie deszczowym.

• PAPROCIE (Polypodiopsida Cronquist) – na stanowiskach wilgotnych w ogrodzie warto posadzić paprocie. Rośliny te odznaczają się ozdobnymi, pierzastymi liśćmi. Paprocie, takie jak narecznica samcza (Dryopteris filix-mas) czy pióropusznik strusi (Matteuccia struthiopteris), najlepiej rosną na stanowiskach cienistych, dlatego można sadzić je pod drzewami i w ogrodach leśnych. 

• FUNKIE (Hosta) – do roślin na podmokłe tereny zaliczane są także funkie. Byliny te charakteryzują się ozdobnymi liśćmi. Funkie – w zależności od odmiany – nadają się zarówno na stanowiska słoneczne, jak i półcieniste. Można tworzyć z nich efektowne obwódki. 

• TAWUŁKI (Astilbe) – wspaniałą dekoracją ogrodu podmokłego mogą być tawułki. Byliny te wyróżniają się pierzastymi liśćmi oraz wiechowatymi kwiatostanami. Tawułki warto sadzić w grupach, na stanowiskach półcienistych, zwłaszcza w okolicy zbiorników wodnych. 

• PARZYDŁO LEŚNE (Aruncus dioicus) – ta duża (do 2 m) bylina na tereny podmokłe może być uzupełnieniem ogrodu leśnego lub cienistej rabaty. Parzydło leśne ma dekoracyjne, pierzaste liście oraz wiechowate kwiatostany z drobnymi białym kwiatami.

• JASNOTA PLAMISTA (Lamium maculatum) – na wilgotnym gruncie w ogrodzie dobrze sprawdzi się również jasnota plamista. Roślina ta ma trójkątne, pikowane liście oraz różowe kwiaty, ułożone w pseudookółkach. Jasnotę można wykorzystać do wypełniania wolnych przestrzeni między bylinami i w kompozycjach z innymi roślinami o ozdobnych liściach. 

• WILCZOMLECZ BŁOTNY (Euphorbia palustris) – do stworzenia efektownej rabaty na wilgotnym terenie przyda się wilczomlecz błotny. Roślina w naturze występuje na wilgotnych łąkach i nad brzegami zbiorników wodnych. Wilczomlecz błotny ma drobne, żółte kwiaty oraz jasnozielone liście, które jesienią przebarwiają się na pomarańczowoczerwono. 

• PRZYWROTNIK MIĘKKI (Alchemilla mollis) – ciekawą rośliną okrywową do ogrodów podmokłych jest przywrotnik miękki. Gatunek ten ma charakterystyczne, pofalowane, ząbkowane liście oraz drobne, żółte kwiaty, zebrane w grona. Przywrotnik preferuje stanowiska półcieniste lub cieniste.

• MIODUNKI (Pulmonaria) – idealną propozycją na wilgotną rabatę w cieniu może być miodunka. Bylina ta ma dekoracyjne, plamiste, owłosione liście oraz dzwonkowate kwiaty, które zmieniają kolor z różowego na niebieski. Dodatkowo miodunka, jako roślina miododajna, przyciąga do ogrodu pożyteczne owady. 

• BODZISZEK ŁĄKOWY (Geranium pratense) – gatunek ten w naturze występuje na wilgotnych łąkach. Bodziszek łąkowy dorasta do 80 cm. Ma fioletowe lub niebieskie kwiaty wyrastające po 2 na wierzchołkach pędów. Bodziszek łąkowy polecany jest do ogrodów deszczowych oraz na łąki kwietne.

• TATARAK ZWYCZAJNY (Acorus calamus) – przy aranżacji ogrodu wodnego warto wykorzystać tatarak zwyczajny. Gatunek ten odznacza się szablastymi liśćmi o długości do 80 cm. Tatarak może rosnąć w strefie błotnej zbiornika wodnego. Preferuje słoneczne stanowiska. 

• MISKANT CHIŃSKI (Miscanthus sinensis) – w ogrodzie na wilgotnej glebie można z powodzeniem uprawiać niektóre trawy ozdobne, np. miskant chiński. Trawa ta przyciąga uwagę za sprawą przewieszających się, wąskich, ozdobnych liści. Późnym latem wytwarza kwiatostany w formie kłosów. Do podmokłego ogrodu idealna będzie m.in. odmiana ‘Zebrinus’. 

• HAKONECHLOA (Hakonechloa) – inną dekoracyjną trawą ozdobną na tereny podmokłe jest hakonechloa. Gatunek ma długie, wąskie liście, których kolory różnią się w zależności od odmiany. Roślina sprawdzi się w aranżacji otoczenia zbiornika wodnego lub ogrodu japońskiego. 

• BAMBUSY (Phyllostachys) – do ogrodu podmokłego można wprowadzić również rośliny egzotyczne. Dobrym wyborem będą, cieszące się coraz większą popularnością, bambusy. Na mokrym stanowisku warto posadzić gatunki należące do rodzaju Phyllostachys. 

Chociaż ogród na podmokłym gruncie wymaga szczególnej aranżacji, może wyglądać niezwykle barwnie i oryginalnie. Dzięki roślinom na podmokłe tereny nawet na wilgotnym podłożu da się stworzyć efektowne kompozycje.