Ogród nie może istnieć bez wody. Uprawa wielu popularnych roślin ogrodowych wiąże się z jej wysokim zużyciem. Niestety coraz częściej woda staje się elementem deficytowym. Powtarzające się susze i zachodzące zmiany klimatyczne skłaniają do oszczędzania wody w ogrodzie. Aby ograniczyć konieczność podlewania roślin, warto stworzyć ogród żwirowy odporny na suszę. Podpowiadamy, jak założyć ogród zgodnie z ideą xseriscapingu. 

Na czym polega xeriscaping?

Xeriscaping to projektowanie ogrodów niewymagających regularnego nawadniania. Początkowo idea ta była promowana przede wszystkim w rejonach o ograniczonych zasobach wody. Wraz ze zmianami klimatycznymi zaczęła jednak rozpowszechniać się także w Europie. Xeriscaping to zatem propozycja dla wszystkich, którym zależy na prowadzeniu zrównoważonego ogrodu oraz zmniejszeniu zużycia wody w swoim otoczeniu. Założenia xeriscapingu świetnie sprawdzają się również w warunkach miejskich. 

Do głównych zalet xeriscapingu należą:

• zmniejszenie zużycie wody w ogrodzie o nawet 30-50%,
• obniżenie kosztów związanych z utrzymaniem ogrodu,
• zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska spowodowanego nawożeniem i stosowaniem środków ochrony roślin, 
• ograniczenie częstotliwości wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych w ogrodzie,
• zmniejszenie wzrostu chwastów, 
• w warunkach miejskich: zwiększenie różnorodności biologicznej oraz neutralizacja miejskich wysp ciepła. 

Ogrodowy xeriscaping opiera się na 7 filarach:

• oszczędzaniu wody,
• poprawie jakości gleby,
• ograniczeniu powierzchni trawnika, 
• stosowaniu w ogrodzie gatunków rodzimych i odpornych na suszę,
• ściółkowaniu roślin,
• wydajnym nawadnianiu ogrodu,
• odpowiedniej pielęgnacji ogrodu.

Jak zaprojektować ogród zgodnie z xeriscapingiem?

Podstawą xeriscapingu jest staranny dobór roślin do warunków klimatycznych. Ogród zgodny z założeniami xeriscapingu powinien bazować na gatunkach rodzimych, które są dobrze przystosowane do panujących w otoczeniu warunków. Można wykorzystywać w nim również gatunki odporne na suszę. Rośliny o podobnych wymaganiach wodnych należy sadzić razem, by uniknąć niepotrzebnego podlewania. Ogród odporny na suszę powinien bazować głównie na wodzie opadowej.

W ogrodach bez podlewania rezygnuje się z tworzenia rozległych trawników. Zamiast nich tworzy się żwirowe rabaty i nasadzenia z roślin okrywowych. W aranżacji ogrodu odpornego na suszę można wykorzystać również skalniak. Jeśli nie chcemy całkowicie rezygnować z murawy, powinniśmy utworzyć ją z rodzimych i odpornych na suszę gatunków traw. Niezbędne jest również wdrożenie w ogrodzie rozwiązań ograniczających straty wody poprzez parowanie i spływ powierzchniowy. 

Xeriscaping wbrew pozorom daje dużą dowolność przy projektowaniu przestrzeni. Ogrody zakładane zgodnie z tą praktyką nie muszą wcale przypominać pustynnych ekosystemów. Da się je stworzyć również na wzór ekosystemów łąk i pól. Xeriscaping można więc realizować zarówno w ogrodach urządzonych w minimalistycznym stylu, jak i bardziej kolorowych – w stylu wiejskim. 

Ważną rolę w ogrodach odpornych na suszę odgrywa odpowiednie podłoże. Powinno ono charakteryzować się dobrą przepuszczalnością i zdolnością do zatrzymywania wody. Z tego powodu najczęściej wykorzystuje się żwir i kruszony kamień. Do ściółkowania roślin można używać również kory sosnowej. Aby uzyskać harmonię otoczenia i zmaksymalizować potencjał ogrodu do zatrzymywania wody, materiały te można wykorzystać także do tworzenia podjazdów i ścieżek. Warto pomyśleć również o zaprojektowaniu zielonej nawierzchni (np. z kostki brukowej porośniętej trawą lub roślinami okrywowymi o płytkim systemie korzeniowym). Dzięki temu woda nie będzie gromadziła się na utwardzonych nawierzchniach. Spore znaczenie ma również odpowiednie rozmieszczenie skałek i nawierzchni względem roślin. Powinny być one zlokalizowane w taki sposób, by woda nie gromadziła się w jednym miejscu, lecz mogła swobodnie przepływać przez ogród. 

Dobrym pomysłem w ogrodzie bez podlewania jest tworzenie nasadzeń piętrowych. Wyższe rośliny rosnące nad niższymi zapewniają im cień, a przez to zmniejszają wysychanie podłoża. Roślinny o większych wymaganiach wodnych najlepiej sadzić natomiast w niższej części ogrodu. 

W ogrodzie odpornym na suszę można umieścić również instalacje nawadniające. Należy jednak unikać zraszaczy, które często generują duże straty wody. Szczególnie polecane są systemy doprowadzające wodę bezpośrednio do strefy korzeniowej roślin. W ogrodzie zgodnym z xeriscapingiem nie powinno zabraknąć także zbiornika na deszczówkę, który pozwala magazynować i wykorzystywać wodę opadową. 

W aranżacji ogrodu żwirowego najlepiej sprawdzają się elementy z naturalnych materiałów utrzymanych w neutralnej kolorystyce (np. beżowej, brązowej). Wygląd takiego ogrodu doskonale wzbogacą skałki, kamienne rzeźby lub wiklinowe kosze. 

Jak założyć ogród żwirowy? 

Założenie ogrodu żwirowego to prosty sposób na wykorzystanie idei xeriscapingu w praktyce. Ogrody żwirowe budzą zainteresowanie nie tylko ze względu na swoje walory proekologiczne. Dzięki żwirowi można wyeksponować roślinne okazy czy też stworzyć w ogrodzie śródziemnomorski klimat. Podstawą tego typu projektów są rabaty żwirowe, tworzone na żwirowo-kamienistym podłożu. Rabaty żwirowe doskonale komponują się ponadto z surowymi nowoczesnymi aranżacjami. Nasadzenia tego typu najlepiej sprawdzają się na terenach silnie nasłonecznionych i ciepłych. 

Zakładanie ogrodu żwirowego powinniśmy zacząć od wytyczenia miejsca na rabaty. Następnie na wyznaczonym terenie musimy przygotować podłoże pod rośliny. W tym celu należy dokładnie oczyścić ziemię z chwastów i korzeni. Aby poprawić jakość podłoża i je rozluźnić, warto dodać kompostu i piasku. 

Na rabatach żwirowych zwykle układa się maty z agrowłókniny lub geowłókniny. Chronią one żwir przed mieszaniem się z podłożem i zapobiegają rozwojowi chwastów. Po rozłożeniu tkaniny wycinamy w niej otwory, w których sadzimy rośliny. Krawędzie tkaniny przytwierdzamy szpilkami. 

Ostatnim elementem zakładania rabaty żwirowej jest ułożenie 3-5-centymetrowej warstwy żwiru. Na zakończenie należy wyrównać podłoże i zainstalować obrzeża, które ograniczą rozsypywanie się żwiru. Jeżeli zdecydowaliśmy się na użycie maty na rabacie, nie powinniśmy sadzić roślin rozmnażających się za pomocą kłączy. Przez pierwsze tygodnie po posadzeniu rośliny należy regularnie podlewać, by mogły się ukorzenić. 

Rośliny do ogrodu żwirowego

Rośliny odporne na suszę zwykle można rozpoznać po grubych, mięsistych liściach. Często również gatunki te posiadają specjalne przystosowania do oszczędzania wody, takie jak kolce i włoski.

Dobrym wyborem do ogrodu żwirowego będą rośliny śródziemnomorskie, które preferują stanowiska suche i słoneczne, o dobrze przepuszczalnym podłożu. Na rabacie żwirowej możemy więc zasadzić m.in. lawendę i macierzankę, aromatyczne zioła (np. tymianek, rozmaryn, oregano). W ogrodach odpornych na suszę sprawdzą się również sukulenty (np. rojniki, eszewerie). 

Aby wprowadzić do ogrodu żwirowego trochę koloru, warto uzupełnić bylinami i roślinami cebulowymi, np.: astrami, floksami, irysami, goździkami, żonkilami, przebiśniegami, tulipanami, czosnkami olbrzymimi, szałwiami, jeżówkami, pustynnikami, mikołajkami nadmorskimi, kocankami piaskowymi, zawciągami nadmorskimi, kocimiętkami, bergeniami, krwawnikami, dziewannami, bodziszkami, orlikami, ostróżkami.

Rośliny polecane do ogrodu żwirowego to ponadto niskie byliny, o płytkim systemie korzeniowym (np. rozchodnik, barwinek pospolity). Spośród roślin jednorocznych w ogrodzie odpornym na suszę możemy posadzić m.in. cynie, nagietki, słoneczniki czy kosmosy. Idealne krzewy i drzewa do ogrodu żwirowego to np. jałowiec, klon palmowy, berberys. 

Rośliny w pojemnikach mogą być uzupełnieniem kompozycji ogrodu żwirowego. Ze względu na szybkie wysychanie podłoża w pojemnikach najlepiej sadzić sukulenty, np. kaktusy, rojniki, rozchodniki. W ogrodach żwirowych i odpornych na suszę warto umieścić również trawy ozdobne, np. turzycę, wydmuchrzycę piaskową. Jeśli chcemy wprowadzić do ogrodu nieco egzotyki, możemy także posadzić jukę karolińską.

Jak dbać o ogród żwirowy?

Utrzymanie ogrodu żwirowego nie jest skomplikowane. Podlewanie roślin zwykle należy przeprowadzać tylko podczas długotrwałych susz. Warto przy tym pamiętać o odpowiedniej porze nawadniania roślin. Podlewanie ogrodu wczesnym rankiem pozwoli ograniczyć straty wody na skutek parowania. Aby rabaty zachowały atrakcyjny wygląd, nie można zaniedbywać regularnego odchwaszczania, przycinania roślin i oczyszczania podłoża z zanieczyszczeń. W razie potrzeby należy uzupełnić ściółkę. Rośliny na rabatach żwirowych można zasilać nawozami dolistnymi. 

Aby cieszyć się pięknym ogrodem, nie trzeba każdego dnia zużywać wielu litrów wody. Kierując się zasadami xeriscapingu, możemy w prosty sposób stworzyć piękny ogród odporny na suszę.