Rośliny pokryte śnieżnym puchem wyglądają niezwykle malowniczo. Dzięki śniegowi ogród zimą zyskuje zupełnie nowy charakter. Wielbiciele roślin często obawiają się jednak, że śnieg w ogrodzie może wyrządzić poważne szkody. Z drugiej strony to właśnie pokrywa śnieżna bywa uznawana za naturalną warstwę ochronną, która pomaga roślinom przetrwać trudny zimowy czas. Jak jest naprawdę? Czy śnieg w ogrodzie szkodzi, czy pomaga roślinom? Jak dbać o ogród zimą, by mroźna aura nie była straszna naszym roślinom?

Jak śnieg wpływa na rośliny w ogrodzie?

Zimowe warunki stanowią wyzwanie dla wielu roślin ogrodowych. W przydomowych ogrodach coraz częściej uprawiane są rośliny egzotyczne, które są wrażliwe na niskie temperatury. Nie tylko mróz oddziałuje jednak na rośliny zimą. Równie duże znaczenie ma obecność lub brak okrywy śnieżnej. Czy śnieg chroni rośliny przed mrozem?

Podczas mroźnych, bezśnieżnych zim wiele ciepłolubnych roślin przemarza. Z kolei gatunki zimozielone cierpią z powodu tzw. suszy fizjologicznej. Gdy grunt jest zamarznięty, a słońce silnie operuje, nie są w stanie uzupełnić niedoborów wody, którą stale tracą na skutek transpiracji. 

Śnieg zimą może więc być sprzymierzeńcem roślin. Przede wszystkim stanowi on dodatkową warstwę termoizolacyjną, zabezpieczającą rośliny przed mrozem i podmuchami zimnego wiatru. Do czego potrzebny jest śnieg? Topniejący śnieg jest dla roślin źródłem wilgoci, której często brakuje podczas pierwszych wiosennych dni. 

Nie można jednak zapominać, że warstwa śniegu stanowi dodatkowe obciążenie dla roślin i może spowodować uszkodzenie delikatnych gatunków. Dodatkowo wiosną topniejący w dużej ilości śnieg może zaszkodzić gatunkom wrażliwym na nadmiar wilgoci.

Śnieg jako zimowa ozdoba ogrodu

Już późną jesienią ogród zwykle wyraźnie traci swoje walory wizualne. Drzewa stają się pozbawione liści, trawnik traci żywe barwy, kwiatostany zasychają, a części naziemne bylin zamierają, co powoduje powstawanie pustych przestrzeni. Śnieg w ogrodzie może wtedy stanowić wspaniałą dekorację. Dzięki niemu otoczenie zyskuje nowe barwy. 

Biel śniegu pięknie komponuje się z zielenią. Wyłaniające się spod śniegu rośliny kwitnące zimą lub wczesną wiosną tworzą niesamowite efekty wizualne. Dodatkowo śnieżna, puchowa okrywa nadaje nową teksturę roślinom, rzeźbom i elementom architektonicznym. Ośnieżony zimowy ogród stanowi idealną scenerię do sesji zdjęciowych i spacerów. Wspaniale prezentują się w nim również sezonowe bożonarodzeniowe ozdoby i iluminacje.

Jak śnieg pomaga w zimowaniu roślin?

Śnieg może pomóc roślinom przetrwać najmroźniejsze dni. Czy śnieg izoluje rośliny przed mrozem? Puchowa okrywa śnieżna działa niczym naturalna kołderka, otulając rośliny i izolując je przed bezpośrednim działaniem niskich temperatur i mroźnych wiatrów. Pod śnieżną pierzynką panują wyższe temperatury niż w powietrzu. Dzięki takiej izolacji rośliny lepiej zimują i mogą bez szwanku dotrwać do wiosny. Podczas śnieżnych zim czasami można zatem zrezygnować z okrywania roślin. Co więcej, śnieg chroni przed przemarzaniem nie tylko naziemną część roślin, ale również system korzeniowy. 

Jaki wpływ na rośliny ma śnieg? Okrywa śnieżna utrzymuje stałą temperaturę gruntu i zapobiega jego przemarzaniu. Dodatkowo śnieg stanowi osłonę przed zimnymi wiatrami, które mogą powodować wysychanie roślin. Śnieg chroni rośliny również przed ostrym słońcem, które jest szczególnie niebezpieczne podczas przedwiośnia, kiedy to występują duże różnice temperatur między dniem i nocą. Śnieżna osłona zapobiega rozhartowaniu roślin w takich warunkach. 

Śnieg w ogrodzie może mieć pozytywny wpływ także na warunki glebowe. Działa jako stabilizator, ograniczając erozję gleby. Dodatkowo topniejący śnieg stopniowo dostarcza roślinom wody, co umożliwia im łagodne wznowienie wegetacji po zimie. Obecność śniegu zimą w ogrodzie jest więc z punktu widzenia ogrodników bardzo pożądana, jednak czy zawsze…?

Czy śnieg szkodzi roślinom ogrodowym?

O ile łagodne opady śniegu i utrzymująca się lekka pokrywa śnieżna niosą korzyści dla ogrodu, o tyle już intensywne śnieżyce, połączone z zaleganiem mokrego i ciężkiego śniegu mogą stanowić poważne zagrożenie dla roślin ogrodowych. 

Kiedy śnieg szkodzi roślinom? Delikatne i cienkie gałęzie drzew i krzewów mogą uginać się i łamać pod ciężarem śniegu. Zdarza się również, że korony drzew pod naporem śniegu ulegają trwałej deformacji i tracą swoje walory ozdobne. Szczególnie narażone na odkształcenia i uszkodzenia spowodowane przez śnieg są odmiany iglaków i roślin zimozielonych o kolumnowym lub kulistym pokroju. Dodatkowe zagrożenie dla roślin ogrodowych stanowi śnieg spadający z dachu, który może uszkodzić okazy rosnące tuż przy elewacji budynku. 

Kolejnym zagrożeniem, jakie stwarza śnieg dla roślin w ogrodzie, jest niedobór tlenu. Gdy śnieg na zmianę topnieje i zamarza, tworzy się skorupa lodowa, która ogranicza dopływ tlenu do korzeni roślin. W takich warunkach rośliny mogą gnić i zamierać. Dodatkowo gleba pokryta lodem wolniej rozmarza wiosną. Skorupa lodowa i związany z nią niedobór tlenu mogą opóźnić wegetację roślin i osłabić ich wzrost lub kwitnienie. Szczególnie niebezpieczne jest to dla roślin cebulowych i bulwiastych.

Gruba warstwa śniegu izoluje rośliny przed słońcem. Nie zawsze ma to jednak pozytywne konsekwencje. Iglaki i rośliny zimozielone zimą wciąż prowadzą fotosyntezę, do której potrzebują światła. Niedobór światła może wpływać niekorzystnie na te rośliny.

Niebezpieczny dla roślin bywa ponadto okres wiosennych roztopów. Zdarza się wtedy, że wody jest na tyle dużo, że gleba nie jest w stanie jej wchłonąć. Zalegająca na podłożu woda może prowadzić do gnicia cebulek kwiatowych i uszkodzeń roślin sucholubnych. 

Śnieg na trawniku a pleśń śniegowa

Utrzymująca się pokrywa śnieżna może stanowić zagrożenie również dla trawnika. Gruba warstwa śnieżnego puchu tworzy środowisko sprzyjające do rozwoju grzyba Microdochium nivale Wywołuje on chorobę grzybową trawnika, zwaną pleśnią śniegową. Pod śnieżnym przykryciem panuje wysoka temperatura i wilgotność, które sprzyjają szerzeniu się tej choroby. Pleśń śniegowa najczęściej atakuje trawniki, gdy śnieg przez długi czas zalega na niezamarzniętej ziemi (przy temperaturze około 0℃). Objawy choroby widoczne są wczesną wiosną (zwykle w okolicach marca), gdy śnieg w ogrodzie zaczyna topnieć. 

Najbardziej charakterystycznym symptomem pleśni śniegowej jest pojawienie się na murawie brunatnych plam o średnicy ok. 15-20 cm. Na trawniku mogą być widoczne również strzępki grzyba, które początkowo są białe, a z czasem stają się czerwonopomarańczowe. Pleśń śniegowa może prowadzić do zasychania korzeni trawy, zamierania traw i powstawania pustych pól w trawniku. 

Innym zagrożeniem dla trawnika zimą mogą być zalegające zwały śniegu. Ciężkie, duże masy śniegu mogą powodować łamanie się i ugniatanie delikatnych, zamarzniętych źdźbeł trawy. Podobne uszkodzenia mechaniczne może również wywołać chodzenie lub jeżdżenie po ośnieżonym bądź zamarzniętym trawniku. 

Śnieg w ogrodzie – zagrożenie dla użytkowników ogrodu

Zimą, w czasie opadów śniegu, ogrodowe nawierzchnie często stają się bardzo śliskie. Należy więc zachować szczególną ostrożność podczas zimowych spacerów po ogrodzie. Oblodzone i zaśnieżone nawierzchnie można posypać piaskiem, który zmniejszy ryzyko poślizgnięcia się. Piasek jest przy tym całkowicie bezpieczny dla roślin ogrodowych i nawierzchni. 

Do posypywania ścieżek ogrodowych nie należy natomiast używać soli. Wysycenie podłoża solą uniemożliwia roślinom pobieranie wody, co prowadzi do suszy fizjologicznej i zamierania roślin. Dodatkowo kontakt z solą może spowodować uszkodzenie roślin wrażliwych na wysokie zasolenie i brunatnienie igieł iglaków. Sól w ogrodzie może być też szkodliwa dla metalowych ogrodzeń i innych elementów wyposażenia. 

Jak chronić rośliny przed śniegiem?

Aby śnieg nie wyrządził szkód naszym roślinom ogrodowym, powinniśmy pamiętać o kilku ważnych zasadach podczas jesiennej i zimowej pielęgnacji ogrodu. 

• Trawnik

Jesienią należy szczególnie zadbać o odpowiednie przygotowanie trawnika do zimy. Aby ograniczyć ryzyko rozwoju pleśni śniegowej i uszkodzeń trawnika, warto nisko skosić trawę i dokładnie zgrabić zalegające na murawie liście. Istotne jest również zasilanie trawnika nawozem o podwyższonej zawartości potasu i fosforu, który zwiększa mrozoodporność traw. W żadnym wypadku nie należy stosować wtedy nawozów azotowych, których nadmiar może sprzyjać rozwojowi pleśni śniegowej. 

W czasie zimy należy unikać zgarniania śniegu ze ścieżek na murawę. Jeśli na trawniku znajdują się duże masy śniegu lub skorupa lodowa, warto je rozbić. Ułatwi to dopływ tlenu do korzeni traw. Powinniśmy unikać również chodzenia po trawniku, by niepotrzebnie nie udeptywać śniegu. 

• Drzewa i krzewy

Aby zabezpieczyć drzewa i krzewy o kolumnowym pokroju przed deformacją, należy delikatnie związać ich pędy sznurkiem. Dodatkowo po intensywnych opadach śniegu warto regularnie strząsać biały puch z gałęzi drzew. Gałęzie, które złamały się pod naporem śniegu, powinniśmy jak najszybciej odciąć. 

• Inne rośliny

Jeśli chcemy uniknąć zimowych uszkodzeń roślin, powinniśmy starannie przemyśleć aranżację naszego ogrodu. Zrezygnujmy z sadzenia roślin o delikatnych, wiotkich pędach przy ścianach budynków, gdzie mogą być narażone na zniszczenie przez śnieg spadający z dachu. Powinniśmy także pamiętać o odpowiednim obsadzeniu miejsc przy ulicy. Lepiej nie sadzić tam roślin wrażliwych na działanie soli. Dobrą propozycją na miejsca przy ulicy mogą być gatunki takie jak: tamaryszek, głóg, rokitnik pospolity czy ligustr pospolity.

• Wyposażenie ogrodu

Śnieg może być szkodliwy również dla wyposażenia ogrodowego. Z tego powodu najlepiej już jesienią schować dekoracje i elementy wyposażenia, które są wrażliwe na nadmiar wilgoci. Warto zabrać z ogrodu drewniane meble i dekoracje. Chociaż lampy solarne zwykle mogą pozostać na zimę na, zewnątrz, by przedłużyć ich żywotność, można je schować do pomieszczenia. Jeśli jednak pozostają w ogrodzie, warto regularnie usuwać śnieg znajdujący się na ogniwach solarnych. 

• Ogrodowi goście

W trakcie intensywnych opadów śniegu nie można również zapominać o ptakach odwiedzających karmniki. Pozostawione w ptasich jadłodajniach ziarno pokryte śniegiem ulega szybkiemu zepsuciu. W czasie śnieżnych dni warto więc regularnie usuwać niezjedzone resztki i pozostawiać niewielkie porcje świeżego pokarmu dla ptasich gości. Dobrym pomysłem może okazać się też zamontowanie karmników zadaszonych lub w formie tub czy latarni, w których pokarm jest chroniony przed śniegiem. 

Śnieg w ogrodzie ma dwa oblicza. Z jednej strony jest ozdobą zimowego ogrodu i naturalną warstwą termoizolacyjną, chroniącą rośliny przed podmuchami wiatru i mrozem. Z drugiej natomiast bywa przyczyną zniszczeń i chorób. Aby cieszyć się śnieżną aurą w ogrodzie, warto więc zawsze pamiętać o odpowiednim przygotowaniu roślin i wyposażenia do zimy.