Zapomniane rośliny do ogrodu – jak przywrócić dawne gatunki i stworzyć wyjątkowy ogród?

Dawne ogrody miały wyjątkowy klimat. Feeria barw, różnorodność gatunków i malownicze kompozycje sprawiały, że babcine ogrody przyciągały wzrok i ożywiały wiejski krajobraz. Jeśli chcesz przenieść się do czasów dzieciństwa i wzbogacić swoją zieloną przestrzeń, posadź w niej kwiaty retro. Zapomniane rośliny ogrodowe mogą być nie tylko oryginalną ozdobą, ale również elementem wspierającym bioróżnorodność, czy cennym surowcem leczniczym i kosmetycznym. Jakie rośliny z ogrodów sprzed lat mogą uzupełnić współczesne aranżacje i jak wprowadzić je do swojego ogrodu?

Dlaczego warto posadzić w ogrodzie rośliny retro?

Chociaż babcine ogrody nie były tworem wybitnych projektantów i nie posiadały wymyślnych roślin czy ozdób, z pewnością miały mnóstwo uroku. Siłą dawnych ogrodów były z pewnością rodzime gatunki roślin, które czarowały wyrazistymi kolorami i przyjemnymi zapachami. Do dziś wiele osób wspomina starodawne ogrody z sentymentem i czerpie z nich inspiracje do tworzenia kolorowych i łatwych w utrzymaniu ogrodów wiejskich

Z czasem rośliny z babcinych ogrodów zostały wyparte przez gatunki zimozielone i egzotyczne, które miały nadawać ogrodom nowoczesny charakter. Obecnie zapomniane rośliny ogrodowe wracają jednak do łask. Ich renesans to nie tylko wyraz tęsknoty za czasami dzieciństwa. Rośliny retro wyróżniają się szczególnymi walorami ozdobnymi — żywą kolorystyką, nietypowym pokrojem, okazałymi kwiatami. Gatunki rodzime są też dobrze przystosowane do lokalnych warunków, odporne na mrozy, choroby i szkodniki. Dzięki temu nie wymagają specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych, a ich uprawa nie przysparza większych trudności nawet początkującym ogrodnikom. Większość gatunków można uprawiać z siewu, co jest też bardzo ekonomicznym rozwiązaniem. 

Obecność w ogrodach zapomnianych gatunków roślin jest również pożądana ze względów ekologicznych. Dawne rośliny dostarczają pożywienia i schronienia dzikim zwierzętom i wspierają bioróżnorodność. Większość z nich z łatwością wpisuje się w różnorodne aranżacje i dobrze rośnie nawet na stanowiskach trudnych do zagospodarowania. Dodatkowo zapomniane gatunki roślin zwykle łatwo rozmnażają się poprzez samosiew czy podział. Świetnie sprawdzają się jako akcenty kolorystyczne na rabatach. Rośliny retro często mogą być także wykorzystywane do tworzenia bukietów, przygotowywania naturalnych kosmetyków czy leczniczych naparów. Z pewnością warto mieć je więc w swoim ogrodzie. 

Jak przywrócić dawne gatunki roślin do ogrodu?

Aby przywrócić zapomniane rośliny do ogrodu, nie trzeba wcale zmieniać całej aranżacji zielonej przestrzeni. Rośliny retro z powodzeniem można wykorzystać do obsadzenia niezagospodarowanej części ogrodu. Pomogą one także wypełnić wolne miejsca na rabatach lub ożywić aranżację przedogródka. Wysokie rośliny z dawnych ogrodów warto natomiast posadzić przy ogrodzeniu. Zapomniane rośliny ogrodowe mogą być także ciekawym wzbogaceniem naturalistycznych łąk kwietnych.

Jeśli chcesz mieć w swoim ogrodzie rośliny z babcinego ogrodu, postaraj się wybrać gatunki pasujące do już stworzonych kompozycji. Łącz ze sobą gatunki o podobnych wymaganiach. Ciekawe kompozycje stworzysz też z samych roślin retro posadzonych w większych grupach. Nie sadź roślin od linijki — postaraj się nadać naturalistyczny wygląd swoim aranżacjom. Wiejskie kompozycje często są wyjątkowo barwne, dlatego nie bój się łączyć ze sobą na rabatach roślin w kilku kolorach. 

Pamiętaj, że rodzime gatunki roślin często szybko się rozrastają i rozprzestrzeniają. Jeśli więc nie masz dostatecznie dużo wolnego miejsca w ogrodzie, kontroluj wzrost roślin i pozbywaj się młodych siewek. Rośliny retro na ogół nie mają dużych wymagań — warto zadbać jednak o przygotowanie dla nich odpowiedniego podłoża, dzięki któremu będą mogły prawidłowo rosnąć. 

Aby odtworzyć w swoim ogrodzie klimat retro, możesz sięgnąć również po dopasowane do roślin dodatki — postarzane dekoracje lub elementy nawiązujące do wiejskiego krajobrazu

(np. wiklinowe kosze, stare taczki, konewki czy opony). 

Zapomniane rośliny ogrodowe — najciekawsze gatunki

Szukasz roślin retro do ogrodu? Przedstawiamy listę najciekawszych zapomnianych roślin znanych z babcinych ogrodów, które mogą stać się wyjątkową ozdobą współczesnych zielonych zakątków.

  • Malwa różowa (Alcea rosea) — roślina dwuletnia, osiągająca wysokość do 2,5 m. Malwa wyróżnia się okazałymi kwiatami osadzonymi na pojedynczym pędzie. Kwiaty mogą mieć różne kolory — najpopularniejsze są odmiany białe, czerwone, żółte i purpurowe. Ze względu na wzniesiony pokrój i sporą wysokość malwy najlepiej sadzić przy ogrodzeniu. Można wykorzystać je także do zamaskowania mało reprezentacyjnych zakątków ogrodów. Malwy zakwitają w drugim roku po wysiewie. Często rozsiewają się same. Najlepiej rosną na stanowiskach ciepłych i słonecznych, osłoniętych od wiatru. 
  • Floks wiechowaty (Phlox paniculata) — kolejną popularną byliną znaną z babcinych ogrodów jest floks wiechowaty. Gatunek ten osiąga wysokość do 1,2 m. Drobne kwiaty — najczęściej w kolorze różowym, białym lub fioletowym — zebrane są w baldachogrona. Gatunek ten kwitnie w okresie od lipca do sierpnia. Preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste, o lekko wilgotnej i żyznej glebie. Floksy wiechowate wyróżniają się pięknym zapachem. Mogą być uprawiane na kwiaty cięte. Bardzo dobrze sprawdzą się jako ozdoba rabat lub przedogródka. Kwiaty floksa wiechowatego są jadalne — mają pikantny, korzenny smak. Floksy można rozmnażać przez podział kęp.
  • Kosmos podwójnie pierzasty (Cosmos bipinnatus) — kosmos to nieco już zapomniana roślina ogrodowa, która może być wspaniałą dekoracją nie tylko rustykalnego ogrodu. Kosmos wyróżnia się delikatnymi, pierzastymi liśćmi i dużymi, zwykle białymi lub różowymi kwiatami, zebranymi w koszyczki. Jest rośliną jednoroczną, jednak bardzo łatwo się rozsiewa. Kwitnie obficie w okresie od lipca do października. Kosmos podwójnie pierzasty nie jest wymagający, jednak najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych, o lekkiej, przepuszczalnej, niezbyt żyznej glebie. Kosmosy efektownie wyglądają posadzone w dużych grupach, pod oknami czy na rabatach. 
  • Nagietek lekarski (Calendula officinalis) — znany z babcinych ogrodów nagietek lekarski może być ciekawym uzupełnieniem rabat. Gatunek ten dorasta do 40 cm. Odznacza się żółtymi lub pomarańczowymi kwiatami, zebranymi w koszyczki. Nagietek lekarski kwitnie w okresie od lipca do października. Jego kwiaty są jadalne — mogą być dodawane do sałatek. Nagietek jest wykorzystywany również w celach leczniczych lub kosmetycznych.
  • Śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus) — oryginalną rośliną retro jest śnieguliczka biała. Krzew ten osiąga wysokość do 2 m. Kwiaty śnieguliczki są niepozorne (białe lub różowawe) i pojawiają się w okresie od czerwca do września. Swoje walory dekoracyjne śnieguliczka zawdzięcza białym, kulistym owocom, w formie niby jagód, które mogą utrzymywać się na krzewie nawet przez całą zimę. Śnieguliczka jest rośliną miododajną, silnie przyciągającą owady. Można sadzić ją pojedynczo, jak i w większych grupach. Nadaje się na żywopłoty i szpalery.
  • Piwonia chińska (Paeonia lactiflora) — piwonia to jedna z najpiękniejszych roślin znanych z babcinych ogrodów. Roślina ta czaruje dekoracyjnymi, okazałymi kwiatami, które mogą mieć średnicę nawet 25 cm. Piwonia kwitnie już pod koniec maja. Jej kwiaty mają piękny aromat. Do obfitego kwitnienia roślina ta wymaga słonecznego, osłoniętego stanowiska i żyznej, przepuszczalnej gleby o lekko kwaśnym odczynie. Piwonia może być ozdobą wiosennej rabaty. Warto sadzić ją także jako soliter, np. przy wejściu do domu. 
  • Serduszka okazała (Dicentra spectabilis) — niezwykle ciekawą zapomnianą rośliną do ogrodu jest serduszka okazała. Swoją nazwę bylina ta zawdzięcza charakterystycznym kwiatom, przypominającym serduszka, które pojawiają się na łukowato wygiętych pędach w maju i czerwcu. Serduszka okazała dorasta do 100 cm. Po kwitnieniu część naziemna rośliny zanika. Serduszkę można sadzić pojedynczo na rabatach lub trawniku. Najlepiej zapewnić jej miejsce półcieniste z próchnicznym, wilgotnym podłożem.
  • Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) — trudno wyobrazić sobie babciny ogród bez słoneczników. Te okazałe rośliny jednoroczne mogą doskonale ożywić aranżację ogrodu. Słoneczniki dorastają do 2,5 m. Kwitną w okresie od lipca do października. Choć najbardziej znane są słoneczniki o jaskrawożółtych kwiatach języczkowatych i rurkowatych kwiatach brunatnych, obecnie miłośnicy roślin mogą wybierać spośród wielu odmian ozdobnych w różnych kolorach. Słoneczniki wytwarzają wysokotłuszczowe nasiona, które stanowią idealny pokarm dla dzikich ptaków. Rośliny te są stosunkowo łatwe w uprawie — najlepiej rosną w miejscach słonecznych, na żyznej, lekko wilgotnej glebie. Wysokie odmiany słoneczników warto sadzić przy ogrodzeniu, natomiast niższe nadają się do uprawy w pojemnikach.
  • Łubin trwały (Lupinus polyphyllus) — jeśli szukasz efektownych roślin retro do swojego ogrodu, doskonałym wyborem mogą okazać się łubiny. Rośliny te osiągają wysokość do 1,5 m. Wyróżniają się motylkowatymi kwiatami, tworzącymi kłosowate kwiatostany oraz dużymi, dłoniastymi liśćmi. Łubin trwały kwitnie na początku lata — od czerwca do sierpnia. Nadaje się na stanowiska słoneczne, o lekkiej, przepuszczalnej glebie. Można sadzić go w większych grupach na łąkach kwietnych, trawniku czy w kompozycjach z innymi roślinami z wiejskich ogrodów. 
  • Bez czarny (Sambucus nigra) — wielbiciele pachnących roślin ogrodowych z pewnością powinni posadzić w swoim ogrodzie bez czarny. W okresie kwitnienia drobne kremowe kwiaty wydzielają intensywny, słodkawy zapach. Bez czarny wytwarza też jadalne owoce, które są bogatym źródłem witaminy C. Krzew ten ma niewielkie wymagania — poradzi sobie nawet na stosunkowo słabym podłożu i na stanowiskach zacienionych. 
  • Kalina koralowa (Viburnum opulus) — ten atrakcyjny krzew retro jest coraz chętniej sadzony w ogrodach. Kalina koralowa osiąga wysokość do 6 m. Jej ozdobą są drobne, białe kwiaty zebrane w baldachogrona (o średnicy 10 cm) oraz czerwone, kuliste owoce. Jesienią liście kaliny przebarwiają się na jaskrawoczerwony kolor, dzięki czemu krzew pięknie prezentuje się również po zakończeniu kwitnienia. Kalinie warto zapewnić słoneczne stanowisko i żyzną, lekko wilgotną glebę. 
  • Jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius) — popularnym krzewem z babcinego ogrodu jest jaśminowiec wonny. Warto zwrócić na niego szczególną uwagę ze względu na przyjemny zapach. Białe kwiaty pojawiają się na krzewie w okresie od maja do czerwca. Jaśminowiec osiąga wysokość do 4 m. Można sadzić go jako soliter przy wejściu do domu, altanie czy ścieżce spacerowej. Preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste, o gliniastym, wilgotnym podłożu, o lekko zasadowym lub obojętnym odczynie. 

Lista roślin z ogrodów sprzed lat jest jednak znacznie dłuższa. Idealnymi propozycjami dla wielbicieli roślin retro mogą okazać się także m.in.:

  • niezapominajki leśne (Myosotis sylvatica),
  • nasturcje większe (Tropaeolum majus)
  • ostróżki ogrodowe (Delphinium x cultorum),
  • dalie ogrodowe (Dahlia x cultorum),
  • aksamitki (Tagetes),
  • liliowce (Hemerocallis hybrida),
  • lwie paszcze (Antirrhinum majus),
  • rozchodniki (Sedum),
  • naparstnice purpurowe (Digitalis purpurea),
  • zimowity jesienne (Colchicum autumnale),
  • rudbekie (Rudbeckia),
  • marcinki (Symphyotrichum),
  • groszki pachnące (Lathyrus odoratus),
  • cynie wytworne (Zinia elegans),
  • lilaki pospolite (Syringa vulgaris),
  • margerytki (Leucanthemum vulgare),
  • maciejki (Matthiola incana).