Żarłoczne gąsienice, wszędobylskie ślimaki czy niszczycielskie mszyce mogą spowodować spore straty w naszym ogrodzie. Zwalczanie ich przy pomocy silnych środków chemicznych stanowi jednak zagrożenie dla całej przyrody. Na szczęście z niepożądanymi ogrodowymi gośćmi możemy walczyć w sposób ekologiczny i bezpieczny dla środowiska. Jak pozbyć się szkodników z ogrodu bez chemii? Przedstawiamy naturalne metody zwalczania szkodników w ogrodzie. 

Jak zapobiegać pojawieniu się szkodników w ogrodzie?

W ochronie zdrowia roślin sprawdza się ta sama zasada co w profilaktyce chorób ludzi: lepiej zapobiegać, niż leczyć. Kluczowe znaczenie ma więc zapewnienie wszystkim roślinom w ogrodzie optymalnych warunków do rozwoju. Warto starannie dobierać gatunki i odmiany roślin do panujących w otoczeniu warunków – będą wtedy mniej narażone na ataki szkodników. Dodatkowo przy aranżacji ogrodu należy unikać jednorodnych zbiorowisk roślinnych oraz silnego zagęszczenia roślin. W takich warunkach szkodniki chętnie bytują i szybko się rozprzestrzeniają. Nie można ponadto zaniedbywać podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak: podlewanie, nawożenie, przycinanie, odchwaszczanie. 

Warto pamiętać, że niektóre rośliny (np. sałata i kapusta) mogą wzajemnie chronić się przed szkodnikami, dlatego najlepiej sadzić je razem. W warzywniku trzeba zatem przestrzegać zasad uprawy współrzędnej i płodozmianu. W walce ze szkodnikami warzyw dobrym rozwiązaniem może okazać się również zmodyfikowanie terminu wysiewu roślin użytkowych. Dzięki temu szczyt aktywności szkodników nie będzie pokrywał się z czasem wzrostu warzyw. 

Rośliny odstraszające szkodniki w ogrodzie

Wiele popularnych roślin ogrodowych wykazuje właściwości odstraszające wobec niepożądanych owadów i innych szkodników niszczących uprawy. Dodatkowo pożyteczne gatunki nie są pozbawione walorów ozdobnych i często mogą pięknie wzbogacić ogrodowe aranżacje. Rośliny odstraszające szkodniki warto zasadzić zwłaszcza w pobliżu szczególnie cennych okazów ogrodowych oraz w warzywniku. Do uniwersalnych roślin odstraszających owady i inne szkodniki należą m.in.:

• wrotycz pospolity, 
• czosnek,
• mięta, 
• aksamitka,
• bylica piołun,
• nasturcja,
• petunia,
• szałwia. 

W walce z mszycami w ogrodzie pomogą też inne gatunki, np. anyż, hyzop, lawenda, mak, nagietek. Do odstraszania nornic można wykorzystać: bez czarny, czarną porzeczkę, czosnek, wilczomlecz, koronę cesarską. Z kolei do roślin odstraszających ślimaki zaliczają się m.in.: krwawnik, rozchodnik, płomyk wiechowaty. Mrówki nie przepadają natomiast za majerankiem, tymiankiem czy rozmarynem. 

Ogrodowi sprzymierzeńcy w walce ze szkodnikami

Kluczem do utrzymania liczebności szkodników w ryzach jest zachowanie bioróżnorodności w ogrodzie. Większość szkodników roślin ogrodowych ma swoich naturalnych wrogów. Smakowitym pożywieniem dla jeży są ślimaki i pomrowy, z kolei ptaki (np. sikorki, szpaki, dzięcioły) chętnie żywią się mszycami czy gąsienicami żarłocznych motyli. Naturalnymi wrogami mszyc są także niektóre owady m.in. biedronki, pasikoniki i larwy złotooka. Często wystarczy więc zwabić pożyteczne zwierzaki do ogrodu, by w otoczeniu zapanowała równowaga. Co więcej, dzieje się to bez ingerencji w naturalne zależności występujące w przyrodzie. 

Aby stworzyć ogród przyjazny dla ptaków, owadów zapylających i małych ssaków, warto urządzić go w sposób naturalny. Pożądane są więc łąki kwietne zamiast trawnika oraz gęsto zarośnięte zakątki z nieskoszoną trawą, bujnymi krzewami, opadłymi liśćmi. W ogrodzie warto też umieścić domki dla jeży, domki dla owadów czy budki lęgowe i wodopoje dla ptaków. Dzięki temu cała okolica stanie się dla naszych miłych gości jeszcze bardziej atrakcyjna. 

Mechaniczne usuwanie szkodników roślin

Jeśli nie chcemy stosować w ogrodzie silnych chemicznych środków, możemy spróbować samodzielnej walki ze szkodnikami. Większe ogrodowe szkodniki, takie jak ślimaki, pomrowy, gąsienice czy chrząszcze, warto regularnie zbierać i usuwać z ogrodu. Z kolei w przypadku mniejszych przeciwników (np. mszyc i przędziorków) dobrą naturalną metodą zwalczania szkodników może być podlewanie roślin silnym strumieniem wody. Taki prysznic pozwala spłukać znajdujące się na roślinach szkodniki lub ich jaja. Należy pamiętać także o usuwaniu z ogrodu zaatakowanych przez szkodniki części roślin np. owoców porażonych przez owocówkę śliwkóweczkę i owocówkę jabłkóweczkę. 

Naturalne preparaty na szkodniki w ogrodzie

Do zwalczania szkodników roślin ogrodowych można wykorzystać naturalne preparaty ziołowe w formie naparów, herbatek, gnojówek lub wyciągów. Aby przyrządzić herbatki ziołowe, należy namoczyć suszone lub świeże zioła w gorącej wodzie. Przygotowanie naparu ziołowego na szkodniki przebiega w podobny sposób, jednak po 24-godzinnym namaczaniu ziół należy je jeszcze przez 20 minut zaparzyć, a następnie ostudzić. Gnojówka roślinna powstaje na bazie zielonych części roślin, które są umieszczane w beczkach, zalewane wodą, a następnie poddawane fermentacji przez 1-2 tygodnie. By sporządzić wyciąg z ziół, trzeba natomiast odpowiednio przygotowane części roślin zalać zimną wodą i pozostawić na 24 godziny. Formę naturalnego insektycydu należy zawsze dobrać do miejsca i sposobu żerowania szkodników.

Naturalne opryski na szkodniki można przygotować na bazie wielu popularnych ziół i roślin użytkowych m.in. pokrzywy, żywokostu, wrotyczu, rdestu sachalińskiego, skrzypu, czosnku, cebuli, mniszka lekarskiego, rumianku. Środki tego typu sprawdzą się m.in. w walce z przędziorkami, mszycami, gąsienicami.

Jeśli nie możemy samodzielnie przygotowywać środków ziołowych, warto zdecydować się na zakup gotowych naturalnych preparatów na szkodniki. Do popularnych ekologicznych środków przeciw szkodnikom należą produkty zawierające: olejki eteryczne (np. z eukaliptusa, sosny, mięty, tymianku, szałwii), lecytynę czy ekstrakty z roślin tropikalnych (np. miodli indyjskiej, derris). Bezpieczne dla środowiska są także preparaty na szkodniki o działaniu kontaktowym z naturalnymi olejami (np. olejem rydzowym, parafinowym, rzepakowym). Tworzą one na roślinie powłokę, która uniemożliwia szkodnikom poruszanie się i oddychanie, co w efekcie prowadzi do ich śmierci. Środki tego typu są skuteczne w przypadku najczęściej spotykanych szkodników ogrodowych, takich jak mszyce, czerwce, przędziorki, wełnowce, miseczniki. 

Innym rodzajem naturalnych środków do zwalczania szkodników są biopreparaty zawierające szczepy pożytecznych bakterii np. Bacillus thuringiensis. Produkty tego typu znajdują zastosowanie przede wszystkim w przypadku zwalczania gąsienic motyli.

Ekologiczne środki na szkodniki – pułapki 

By wyłapywanie ogrodowych szkodników było łatwiejsze, można zastosować pułapki feromonowe. Nasączone są one specjalnymi atraktantami, które przyciągają szkodniki. Konstrukcja pułapek uniemożliwia szkodnikom wydostanie się na zewnątrz. Pułapki feromonowe to naturalna metoda walki ze szkodnikami takimi jak np. owocówki jabłkóweczki i śliwkóweczki czy ćmy bukszpanowe. 

Dobrym rozwiązaniem w ekologicznym ogrodzie może okazać się także pułapka piwna na ślimaki. Można wykonać ją samodzielnie – wystarczy w pobliżu ulubionych roślin mięczaków wkopać w ziemię mały pojemnik, a następnie wlać do niego niewielką ilość piwa. Zwabione jego zapachem ślimaki wpadną do pułapki. 

Aby zmniejszyć liczebność szkodników w ogrodzie, warto też wykorzystać opaski na drzewa z tektury falistej. Ze względu na charakterystyczne pofałdowania, przypominające naturalne szczeliny i zagłębienia w korze, owady chętnie zimują pod tekturą lub składają w niej jaja. By pozbyć się szkodników i nie dopuścić do dalszego rozwoju, wystarczy więc w odpowiednim terminie zdjąć z drzew opaski. Opaski na drzewa nadają się do naturalnego zwalczania szkodników takich jak: owocówka śliwkóweczka, owocówka jabłkóweczka, kwieciak jabłkowiec, zwójki. 

Ogród bez chemii – fizyczne bariery ochronne

Kolejnym naturalnym sposobem zwalczania szkodników jest zastosowanie w ogrodzie fizycznych barier utrudniających żerowanie nieproszonym ogrodowym gościom. Aby uniemożliwić kretom rozkopywanie trawnika czy rabat, warto zamontować pod ziemią (ok. 10 cm pod trawnikiem i 30 cm pod rabatami) siatkę na krety. Korzenie młodych drzewek i cebulki kwiatowe przed nornicami można zabezpieczyć specjalnym drutem zakopanym w ziemi. Cebulki kwiatowe warto też sadzić w specjalnych koszyczkach lub osłonkach. 

Do ochrony grządek warzywnych przed śmietką kapuścianą, połyśnicą marchwianką czy miniarką porówką można użyć gęstej siatki lub włókniny ogrodowej. Siatki ochronne na drzewach przydadzą się również, by chronić dojrzewające owoce przed ptakami. 

Naturalne sposoby na szkodniki – kolorowe tablice

Kolejną naturalną metodą zwalczania szkodników w ogrodzie jest stosowanie kolorowych tablic lepowych. Kolorowe tabliczki nie zawierają chemicznych środków ochrony roślin, lecz są nasączone nietoksycznym klejem, do którego przyklejają się owady. Działają jako wabik – ich kolory przyciągają różne gatunki szkodników. Do zwalczania mszyc, nasionnic trześniówek, ziemiórek, miniarek wykorzystuje się żółte tablice. Z kolei białe tablice są użyteczne w przypadku inwazji rośliniarek i wciornastków. 

Ultradźwiękowe odstraszacze szkodników

Aby wypędzić z ogrodu uciążliwe krety i gryzonie, można zamontować wibracyjne lub ultradźwiękowe odstraszacze. Urządzenia tego typu emitują ultradźwięki bądź wibracje, które niepokoją krety czy nornice. Mogą więc sprawić, że nieproszeni goście szybko wyniosą się z naszego ogrodu. 

Naturalne sposoby na szkodniki są łatwe w stosowaniu, uniwersalne, a przy tym nieszkodliwe dla środowiska. Świetnie sprawdzą się więc nie tylko w ekologicznym ogrodzie.