Wycinka drzew zawsze wiąże się z ingerencją w istniejący ekosystem. Aby zrekompensować związane z nią straty dla środowiska, wykonuje się nasadzenia kompensacyjne. Posadzenie nowych drzew lub krzewów w miejsce już wyciętych pozwala nie tylko przywrócić równowagę panującą w przyrodzie, ale również obniżyć opłaty związane z wycinką. Jak powinny wyglądać nasadzenia zastępcze zgodnie z ustawą o ochronie przyrody? Przedstawiamy aktualne przepisy dotyczące nasadzeń kompensacyjnych drzew i krzewów po wycince.

Nasadzenia zastępcze po wycince – prawo

Zgodnie z zasadami ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju przy planowaniu przedsięwzięć należy zawsze określić potencjalny wpływ tych działań na środowisko. Wycinka drzew najczęściej podyktowana jest nowymi inwestycjami: np. budową dróg czy osiedli. Innymi przesłankami do jej przeprowadzenia jest m.in.: stwarzanie przez drzewa zagrożenia dla budynków i ludzi czy występowanie chorób i naturalne obumieranie drzew.

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody zezwolenie na wycinkę drzew może zostać uzależnione od wykonania przez wnioskodawcę nasadzeń zastępczych. Na jakiej podstawie nakładany jest obowiązek nasadzeń kompensacyjnych? Organ wydający takie zezwolenie bierze pod uwagę:

1. wartość przyrodniczą, w tym rozmiar drzewa lub powierzchnię krzewów oraz funkcje, jakie pełnią w ekosystemie,
2. wartość kulturową,
3. walory krajobrazowe,
4. lokalizację.

Zezwolenie na wycinkę uzależnione od wykonania nasadzeń kompensacyjnych określa:

1. miejsce nasadzeń,
2. liczbę drzew lub wielkość powierzchni krzewów,
3. minimalny obwód pni drzew na wysokości 100 cm lub minimalny wiek krzewów,
4. gatunek lub odmianę drzew lub krzewów,
5. termin wykonania nasadzeń,
6. termin złożenia informacji o wykonaniu nasadzeń.

Dodatkowo może też zawierać warunki techniczne, jakie muszą zostać spełnione przy wykonywaniu nasadzeń zastępczych. Organ przy wydawaniu decyzji kieruje się też lokalnym planem zagospodarowania przestrzennego. 

Dobrą praktykę jest samodzielne uwzględnienie nasadzeń kompensacyjnych przez wnioskującego o wycinkę drzew. Do wniosku o wycinkę drzew warto dołączyć projekt planu nasadzeń zastępczych w formie rysunku, mapy, projektu zagospodarowania działki lub terenu. Powinny znajdować się w nim też informacje o liczbie, gatunkach lub odmianach drzew i krzewów oraz miejscu ich posadzenia i planowanym terminie wykonania prac.

Nasadzenia kompensacyjne – na czym polegają?

Według ustawy o ochronie przyrody za nasadzenia zastępcze uznaje się: „posadzenie drzew lub krzewów w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew lub o powierzchni nie mniejszej niż powierzchnia usuwanych krzewów, stanowiących kompensację przyrodniczą za usuwane drzewa i krzewy w rozumieniu art. 3 pkt. 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r - Prawo ochrony środowiska”. 

Głównym celem wykonywania nasadzeń kompensacyjnych jest więc przywrócenie równowagi przyrodniczej na danym terenie oraz wyrównanie szkód, które powstały na skutek wycinki. 

Z punktu widzenia ekologicznego nasadzenia zastępcze to forma kompensacji przyrodniczej, umożliwiająca zachowanie walorów środowiska. Warto pamiętać, że drzewa pełnią wiele istotnych funkcji w przyrodzie, m.in. regulują stosunki wodne i ograniczają spływ wody, filtrują zanieczyszczenia powietrza, regulują temperaturę otoczenia, ograniczają hałas, poprawiają mikroklimat, zmniejszają prędkość wiatru. Są też miejscem bytowania wielu gatunków zwierząt i wpływają na bioróżnorodność na danym terenie. 

Otoczenie drzew ma ponadto korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie ludzi. Drzewa odgrywają też rolę estetyczną – zwiększając walory krajobrazowe na danym terenie. Szczególną wartość mają dla mieszkańców miast, którzy na co dzień często nie mogą obcować z przyrodą. Nasadzenia miejskie pozwalają też stworzyć miejsca do rekreacji i wypoczynku. Z tego powodu wycinka drzew powinna być poprzedzona gruntowną analizą wynikających z niej korzyści i strat oraz inwentaryzacją dendrologiczną. 

Przeczytaj więcej o usłudze inwentaryzacji zieleni

Wykonanie nasadzeń zastępczych jest pożądane jednak nie tylko ze względów przyrodniczych, ale również ekonomicznych. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody opłaty za wycinkę drzew są odraczane na okres 3 lat od dnia określającego termin wykonania nasadzeń kompensacyjnych. W tym okresie należy zadbać o zapewnienie roślinom optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju poprzez odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne (podlewanie, odchwaszczanie itp.). Jeśli po upływie tego czasu zasadzone drzewa lub krzewy zachowały żywotność, opłata za wycinkę zostaje umorzona. 

Zwolnienie z opłaty przysługuje również w przypadku, gdy zasadzone rośliny nie zachowają żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości. Jeśli jednak taka sytuacja nastąpi z winy wnioskodawcy, opłata zostanie naliczona proporcjonalnie do drzew i krzewów, które nie zachowały żywotności. Opłaty pobierane są także za niewykonanie nasadzeń zastępczych.

Nasadzenia zastępcze – jakie drzewa wybrać?

W Polsce zasady dotyczące nasadzeń zastępczych nie są ściśle uregulowane prawnie. Istniejące przepisy pozostawiają dużą dowolność w kwestii ustalania liczebności nasadzeń kompensacyjnych, ich umiejscowienia czy cech dendrologicznych sadzonych gatunków. Przy planowaniu nasadzeń zastępczych zawsze należy mieć jednak na uwadze rzeczywistą wartość przyrodniczą i dendrologiczną drzew. 

Chociaż zgodnie z prawem na miejsce 1 drzewa wystarczy posadzić 1 nową sadzonkę, w rzeczywistości zwykle nie jest to w stanie zrekompensować strat dla środowiska związanych z wycinką. Niewłaściwa proporcja drzew wyciętych i posadzonych przyczynia się do niekorzystnych zmian w zadrzewieniach. Z tego względu zalecane jest posadzenie na miejsce wyciętego drzewa przynajmniej kilku nowych sadzonek. 

Do nasadzeń zastępczych powinny być wykorzystywane drzewa o porównywalnych cechach do tych wyciętych. Należy przy tym uwzględnić m.in. wiek, tempo wzrostu, obwód pnia, wysokość, współczynnik powierzchni liści. Powinno dążyć się również do zbilansowania kosztów związanych z wykonaniem nowych nasadzeń i ich pielęgnacją oraz tych wynikających z wycinki drzew. 

Warto również pamiętać o lokalnych uwarunkowaniach – nasadzenia zastępcze powinny być dostosowane do planu zagospodarowania przestrzennego i regionalnych warunków przyrodniczych. Należy wybierać gatunki, które łatwo zaadaptują się na danym terenie, będą odporne na działanie czynników środowiskowych i wzbogacą okoliczny krajobraz, nie zaburzając panującej w nim harmonii . Niewłaściwie dobrane gatunki mogą po pewnym czasie kolidować z okolicznymi budynkami, drogami czy pozostałą roślinnością.

Drzewa sadzone w ramach kompensacji przyrodniczej powinny mieć przynajmniej 7 lat, by po 3 latach, w których muszą zachować żywotność, osiągnęły 10 lat. Takie rozwiązanie zapobiega niekontrolowanej wycince nasadzeń kompensacyjnych bez zezwolenia.

Nasadzenia zastępcze minimalizują negatywny wpływ wycinki drzew i krzewów na środowisko oraz pozwalają uniknąć związanych z nią opłat. Warto więc o nie zadbać - nie tylko, gdy jest to wymagane prawnie. 

Zobacz więcej na temat naszych usług dot. zagospodarowania terenów zieleni