Skarpy przez wielu miłośników ogrodnictwa uznawane są przeszkodę w tworzeniu malowniczych aranżacji. Nic bardziej mylnego! Odpowiednio zaprojektowane mogą stanowić wyjątkowy element dekoracyjny, znacznie urozmaicający wygląd ogrodu. Jak zagospodarować skarpę w ogrodzie? 

Ogród na skarpie

Rzeźba terenu to jeden z najważniejszych czynników wpływających na wygląd i specyfikę ogrodu. Dość często zdarza się, że ogrody zakładane są na terenach pagórkowatych, naturalnie pochyłych. Skarpy w ogrodzie nie muszą być jednak defektem. Mogą być zjawiskowym elementem dekoracyjnym. Pozwalają optycznie powiększyć ogród, podzielić go na strefy, wyeksponować roślinne kompozycje, uporządkować przestrzeń. Skarpy w ogrodzie pełnią też praktyczne funkcje – stanowią osłony tłumiące hałas i zabezpieczające przed wiatrem. 

Skarpa przed domem to idealne miejsce do stworzenia skalniaka, wzniesionej rabaty lub ściany zieleni. Może stanowić doskonałe, malownicze tło dla kącika wypoczynkowego. Skarpy bardzo dobrze współgrają także z wodą. W ich otoczeniu można zbudować oczko wodne, wodospad lub ustawić fontannę. Pomogą nam wyeksponować solitery lub kamienne rzeźby. Na większych przestrzeniach można wykorzystać je do aranżacji wielopoziomowego ogrodu na skarpie, wrzosowiska czy łąki kwietnej. Na rozległych skarpach warto zaaranżować tarasy ziemne, które sprawdzą się jako kwietniki lub dodatkowa przestrzeń wypoczynkowa. Schodki prowadzące na skarpy warto oświetlić. Jeśli nie dysponujemy naturalnymi wzniesieniami, skarpy możemy stworzyć samodzielnie. Dobrym pomysłem są również rozwiązania przestrzenne (np. kamienne obwódki rabat, wgłębniki) imitujące skarpy w ogrodzie. 

Jak zabezpieczyć skarpę w ogrodzie?

Mimo licznych walorów dekoracyjnych skarpy w ogrodzie nie należą do miejsc łatwych w aranżacji. Wymagają umocnienia i zabezpieczenia przed wymywaniem, osuwaniem się ziemi i erozją. Aby zaprojektować ogród na skarpie, trzeba określić rodzaj gleby i nachylenie terenu. Skarpę należy odpowiednio uformować. Na glebach piaszczystych i lekkich stosuje się łagodne nachylenia (1:4 – wysokość: szerokość). W przypadku gleb ciężkich, gliniastych lepiej formować strome skarpy (o nachyleniu 1:1). Warto zadbać też o odpowiedni drenaż. Jeśli planujemy obsadzić skarpę roślinami, powinniśmy nawieźć ją żyzną ziemią (humusem).

Przydomowe skarpy można umocnić za pomocą geosiatki, biowłókniny czy maty biodegradowalnej. Materiały też zabezpieczają teren przed erozją, zanim rośliny stabilizujące skarpę zdążą się ukorzenić i rozrosnąć.

Skarpy o łagodnym nachyleniu można wzmocnić za pomocą kamieni lub roślinności o korzeniach sięgających 10-15 cm w głąb ziemi. Na stromych terenach (o nachyleniu powyżej 45 stopni) lepiej stosować solidniejsze konstrukcje – murki oporowe. Do ich budowy wykorzystać można otoczaki, skały z bazaltu, marmuru, gnejsu, wapienia, granitu, piaskowca. Kamienne murki oporowe mogą być stawiane bez użycia zaprawy murarskiej. Nie powinny być one jednak wyższe niż 120 cm. Murki warto formować w różne kształty. W nowoczesnym ogrodzie na skarpie dobrze sprawdzą się geometryczne konstrukcje. Wielbiciele tradycyjnych rozwiązań mogą zbudować murek oporowy w formie łuku. W rustykalnych ogrodach świetnie będą wyglądać ceglane lub drewniane murki oporowe. Dzięki murkom można stworzyć w ogrodzie na skarpie kilka poziomów. W szczelinach między kamieniami warto posadzić rośliny, które wzmocnią całą konstrukcję. Płaskie powierzchnie można wykorzystać do założenia trawnika.

Rośliny na skarpę

Rośliny na skarpie pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną. Pomagają też zabezpieczyć teren przed wymywaniem czy zapadaniem. Im bardziej stroma skarpa, tym roślinność powinna być bardziej zwarta. Na skarpie najlepiej posadzić rośliny sucholubne, szybko rosnące, łatwe w pielęgnacji, odporne na suszę, o rozbudowanym systemie korzeniowym. Aby podkreślić naturalną pochyłość terenu, warto najwyższe rośliny umieścić na szczycie, a niskie z przodu. Szczególną uwagę należy zwrócić na stoki i szczyty skarp – to właśnie one przykuwają największą uwagę. Na szczycie ogrodu na skarpie świetnie prezentują się drzewa, sadzone jako solitery. Stoki można obsadzić płożącymi się roślinami. 

Na skarpach sprawdzą się niskie rośliny okrywowe, o rozłożystym, horyzontalnym pokroju. Do roślin wzmacniających skarpę należą m.in.: rogownica, floks szydlasty, żagwin, barwinek, bergenia, berberys, irga, płożący jałowiec, kosodrzewina, cis pospolity, trzmielina. Z mniejszych roślin warto utworzyć plamy kolorystyczne, sadząc wspólnie kilka okazów. Aby ograniczyć gromadzenie się wody na skarpie, można zastosować rośliny usuwające jej nadmiar, np. wierzby, jesiony, kaliny koralowe, czeremchy zwyczajne.

Rośliny na skarpę należy dopasować do jej położenia i oświetlenia. Na pagórkach nasłonecznionych, położonych od strony południowej i zachodniej, można stworzyć ogród śródziemnomorski ze żwirowiskiem. Warto posadzić w nim np. oregano, lawendę, tymianek, szałwię, macierzankę, kocimiętkę i złocień. Można również utworzyć tam wrzosowisko. 

Skarpę w cieniu, usytuowaną od strony północnej czy wschodniej, najlepiej wykorzystać do założenia ogrodu skalnego. Należy umieścić w nim rośliny wnikające w szczeliny i chroniące ziemię przed wymywaniem, tj.: tojeść rozesłana, pierwiosnek, dąbrówka rozłogowa, barwinek pospolity, pragnia syberyjska, żurawka ogrodowa. Między kamieniami warto zasadzić lewizję liścieniową, rogownicę, dzwonek, żagwin, skalnicę, rozchodnik, werbenę patagońską, bodziszek, rojnik. 

Ciekawy efekt uzyskamy, sadząc pnącza u podstawy murków oporowych. Murki oporowe można ozdobić bluszczem, winobluszczem, różą pnącą, powojnikiem.

W ogrodzie na skarpie nie musimy rezygnować z trawnika. Na skarpach o umiarkowanym nachyleniu najlepiej siać trawy o rozbudowanym i głębokim systemie korzeniowym. Na stromych terenach, narażonych na wymywanie, lepiej zrezygnować z wysiewu nasion na rzecz trawnika z rolki. Płaty darni należy układać wzdłuż skarpy. Do ich mocowania można wykorzystać drewniane kołki. Jeżeli chcemy założyć trawnik na skarpie, jej nachylenie nie powinno być większe niż 30 stopni.