Zielony i gęsty trawnik może stracić wszystkie swoje walory pod wpływem niekorzystnych zmian w środowisku. Kondycja i wygląd trawnika są ściśle związane z pH gleby. Aby murawa prezentowała się zachwycająco, należy zapewnić jej podłoże o lekko kwaśnym odczynie. Nadmierne zakwaszenie podłoża pod trawnikiem to jeden z najczęstszych problemów, z jakimi zmagają się właściciele ogrodów. Po czym poznać, że gleba, na której rośnie trawnik, jest zbyt kwaśna? W jaki sposób zmodyfikować odczyn podłoża pod trawnikiem? 

Jak odczyn gleby wpływa na wygląd trawnika?

Trawnik jest dosyć wrażliwy na warunki środowiskowe. Jednym z czynników silnie oddziałujących na wygląd i wzrost traw jest pH podłoża. Odczyn wpływa na strukturę podłoża, rozpuszczalność i dostępność składników pokarmowych, stosunki wodno-powietrzne. 

Trawnik powinien rosnąć na glebie o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5-6,5). Problemy zwykle pojawiają się, gdy gleba staje się nadmiernie zakwaszona, czyli jej odczyn spada poniżej 5,5. Nadmierne zakwaszenie podłoża pod trawnikiem ogranicza aktywności mikroorganizmów glebowych, utrudnia trawom pobieranie składników odżywczych, krzewienie się i rozwój systemu korzeniowego, pogarsza strukturę ziemi, zwiększa rozpuszczalność metali ciężkich i ich negatywne oddziaływanie na darń. Wszystko to odbija się na wyglądzie i kondycji murawy. 

Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, trawnik traci swój intensywny kolor i zaczyna żółknąć. Rośnie gorzej i staje się przerzedzony. Źdźbła traw są wiotkie i osłabione. Kolejnym sygnałem ostrzegawczym, świadczącym o nadmiernym zakwaszeniu podłoża pod trawnikiem, jest intensywny wzrost mchu i chwastów. Wiele gatunków chwastów (m.in. koniczyna polna, skrzyp polny) preferuje glebę o kwaśnym odczynie, dlatego może skutecznie konkurować z trawą. 

W przypadku trawników rosnących na kwaśnym podłożu oczekiwanych efektów nie przynoszą podstawowe zabiegi pielęgnacyjne, tj. nawożenie czy stosowanie herbicydów. Trawy nie mogą wykorzystywać składników zawartych w nawozach, przez co murawa traci zdolność do regeneracji. 

Problemy z trawnikiem nie zawsze świadczą jednak o nadmiernym zakwaszeniu gleby. Ich przyczyną mogą być m.in. błędy w pielęgnacji, choroby, szkodniki czy niewłaściwa eksploatacja. Zanim więc przystąpimy do odkwaszania podłoża, powinniśmy sprawdzić jego odczyn za pomocą pasków wskaźnikowych lub pH-metru elektrycznego. Narzędzia te nie zawsze są jednak dokładne, dlatego jeśli zależy nam na fachowych pomiarach, możemy wysłać próbkę gleby do rolniczej stacji badawczej. 

Przyczyny nadmiernego zakwaszenia ziemi pod trawnikiem

Kwasowość podłoża uzależniona jest od miejsca zamieszkania i panujących w nim warunków mikroklimatycznych. W Polsce około 40% gleb odznacza się kwaśnym odczynem. 

Odczyn gleby ulega stopniowemu obniżeniu w sposób naturalny na skutek częstych i intensywnych opadów deszczu, które powodują wymywanie wapnia, magnezu i potasu. Zakwaszeniu gleby sprzyja także zanieczyszczenie powietrza gazami, takimi jak dwutlenek siarki, tlenki azotu, dwutlenek węgla, emitowanymi przez zakłady przemysłowe i środki transportu. Przyczyniają się one do powstawania tzw. kwaśnych deszczów.

Spory wpływ na kwasowość podłoża mają ponadto zabiegi wykonywane w ogrodzie. Zbyt częste podlewanie trawnika, nadmierne nawożenie mineralne (głównie nawozami azotowymi) lub organiczne mogą wpłynąć niekorzystnie na odczyn gleby. Zagrożenie dla trawnika stanowią też zalegające na nim liście lub pozostawiona skoszona trawa, które po rozłożeniu zakwaszają glebę. 

Co zrobić, gdy podłoże pod trawnikiem jest zakwaszone?

Jeśli gleba w naszym ogrodzie jest zbyt kwaśna (ma odczyn poniżej 5,5), powinniśmy przeprowadzić wapnowanie trawnika. Zabieg ten umożliwia obniżenie odczynu gleby i poprawienie jej właściwości (struktury, drenażu). Dzięki temu wpływa korzystnie na wzrost i kondycję trawnika. 

Wapnowanie zwykle wykonuje się przy użyciu nawozów wapniowych węglanowych zawierających tlenek wapnia (dolomit, kreda nawozowa). Wapno dolomitowe zawiera około 30% tlenku wapnia i sporą ilość magnezu. Stosuje się je w dawce ok. 2-5 kg na 10 m2 trawnika. Kreda nawozowa zawiera około 50% tlenku wapnia, dlatego stosuje się ją w mniejszych dawkach (ok. 1-2 kg na 10 m2). Do wapnowania trawnika nie należy stosować nawozów tlenkowych (wapna palonego lub gaszonego), które łatwo przedawkować – mogą spowodować zniszczenie murawy. 

Wapnowanie trawnika należy przeprowadzić, gdy trawy znajdują się w porze spoczynku – przed rozpoczęciem wegetacji lub tuż po jej zakończeniu. Najlepsza pora na wykonania zabiegu to wczesna wiosna (koniec lutego/początek marca) lub późna jesień (koniec września/początek października). Wapnowania nie powinniśmy wykonywać w trakcie upalnych lub mroźnych dni. 

Warto pamiętać o zachowaniu przynajmniej kilkutygodniowej przerwy między wapnowaniem trawnika a stosowaniem innych nawozów – połączenie nawozów wapniowych z innymi może spowodować powstawanie związków nieprzyswajalnych dla traw, a w konsekwencji znaczne obniżenie efektywności obu zabiegów. 

Jak przeprowadzić wapnowanie trawnika?

Przed rozpoczęciem odkwaszania podłoża powinniśmy odpowiednio przygotować trawnik. Aby ułatwić przenikanie nawozu do głębokich warstw ziemi, musimy wygrabić zalegającą trawę oraz przeprowadzić aerację i wertykulację murawy. 

Wapnowanie trawnika najlepiej wykonać w czasie bezwietrznych i bezdeszczowych dni. Nawóz należy równomiernie rozprowadzić ręcznie lub przy użyciu siewnika nawozowego na suchym trawniku, gdy podłoże jest lekko wilgotne. Jeśli w pobliżu wapnowanego obszaru rosną rośliny kwasolubne (np. azalie), trzeba na nie uważać przy rozprowadzaniu nawozu. Po wapnowaniu należy obficie podlać trawnik, aby przyspieszyć przenikanie substancji odżywczych do podłoża.

Dawkowanie nawozów wapniowych do trawników uzależnione jest od struktury podłoża i stopnia jego zakwaszenia. Na glebach ciężkich, nieprzepuszczalnych i gliniastych stosuje się wyższe (o około 50%) dawki niż na ziemiach luźnych, przepuszczalnych i piaszczystych. Stosowanie większych dawek nawozów jest też koniecznie na silnie zakwaszonych terenach. By uniknąć jednak zmiany odczynu na zasadowy, zawsze należy przestrzegać dawkowania zalecanego przez producenta. 

Choć wapnowanie może przynieść mnóstwo korzyści naszej murawie, musimy zachować dużą ostrożność przy jego przeprowadzaniu. Nawozy węglanowe stosowane do wapnowania trawnika odznaczają się długim, ale dość wolnym działaniem. Przenikają do gleby stopniowo, dlatego nie można stosować ich częściej niż co 3-4 lata. Niezalecane jest również przeprowadzenia wapnowania  trawnika bez potrzeby i wcześniejszej kontroli odczynu podłoża. 

Jak utrzymać odpowiednie pH gleby pod trawnikiem?

Aby uniknąć problemów z trawnikiem, powinniśmy przynajmniej raz w roku skontrolować odczyn podłoża. Nie możemy także zaniedbywać podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych – pozostawiać na trawniku zalegających liści czy skoszonej trawy. 

Z dużą rozwagą trzeba przeprowadzać nawożenie trawnika. Nawozy mineralne z reguły wystarczy aplikować trzy razy w roku. Nie wolno przy tym przekraczać zalecanych dawek. Nawożenie organiczne przeprowadza się co 3-4 lata. Nie należy przesadzać z podlewaniem trawnika – zwykle wystarczy nawadniać go 2 razy w tygodniu, zużywając 10-15 l/m2. 

W utrzymaniu optymalnego pH podłoża pomóc może również regularne piaskowanie trawnika. Aby przeciwdziałać nadmiernemu zakwaszeniu gleby, piasek warto wymieszać z kredą. Piaskowanie trawnika można stosować zamiennie z wapnowaniem – regularne wykonywanie tego zabiegu pozwala ograniczyć częstotliwość stosowania nawozów wapniowych.