Motyle w ogrodzie to wyjątkowo lubiani goście. Choć zwykle pojawiają się tylko na chwilę, mogą wnieść do otoczenia mnóstwo dynamiki i kolorów. Motyle odgrywają również ważną rolę w procesie zapylania roślin – są niezbędne, by mogły wydać obfite plony. Aby cieszyć się z towarzystwa tych pięknych owadów, warto umieścić w swoim ogrodzie rośliny dla motyli. Podpowiadamy, jak stworzyć ogród przyjazny dla motyli i jakie gatunki w nim posadzić.

Jak założyć ogród atrakcyjny dla motyli?

Motyle to rząd owadów liczący ponad 150 tys. gatunków. W Polsce występuje ich około 3000, z czego w ogrodach zwykle spotykanych jest kilkanaście gatunków. Do najpopularniejszych motyli odwiedzających przydomowe ogrody należą m.in.: rusałka admirał, rusałka pawik, paź królowej, bielinek kapustnik, rusałka osetnik, rusałka pokrzywnik, listkowiec cytrynek. Motyle są owadami o przeobrażeniu zupełnym. Ich gąsienice żywią się miękkimi częściami roślin. Z kolei pokarmem dorosłych owadów jest nektar kwiatów. Motyle są nie tylko piękne, ale niezwykle pożyteczne – jako owady zapylające uczestniczą w rozmnażaniu się roślin. 

W naturze motyle zasiedlają przede wszystkim łąki, skraje lasów i słoneczne leśne polany. Na skutek niszczenia naturalnych siedlisk, tworzenia monokultur, a także stosowania szkodliwych środków ochrony roślin liczebność motyli w ostatnich latach wyraźnie spada. Warto więc stworzyć ogród przyjazny dla motyli nie tylko po to, by z bliska obserwować te piękne owady, ale również wspomóc ich ochronę.

Aby przyciągnąć motyle do ogrodu, należy zadbać o stworzenie dla nich atrakcyjnej stołówki. Motyle najchętniej przebywają w otoczeniu przypominającym ich naturalne siedliska – bogatym w kwitnące rośliny. Z tego powodu owady te z pewnością częściej będą odwiedzać ogrody w stylu wiejskim czy naturalistycznym niż te, w których dominują rośliny zimozielone, formowane żywopłoty i iglaki. 

Pożądanym elementem motylego ogrodu jest łąka kwietna. Motyle w ogrodzie chętnie odwiedzą również rabaty kwiatowe. Dobrym pomysłem na zwabienie motyli do ogrodu może być także założenie w nim ogródka ziołowego. Zakątek dla motyli w ogrodzie najlepiej stworzyć w miejscu słonecznym i osłoniętym od wiatru. Warto wzbogacić go dużymi kamieniami do wypoczynku oraz poidełkiem.

Aby stworzyć ogród przyjazny dla motyli, należy zrezygnować z dokładnego koszenia całego trawnika i karczowania chwastów. W kącie ogrodu można zostawić dla owadów fragment nieskoszonej murawy z dziko rosnącymi roślinami. W ogrodzie dla motyli nie należy stosować chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych. 

Występowanie motyli w ogrodzie uzależnione jest również od obecności w nim roślin żywicielskich, które są pokarmem gąsienic. Najważniejszym pożywieniem dla większości gąsienic jest pokrzywa – najlepiej więc nie usuwać jej podczas prac pielęgnacyjnych w ogrodzie. Dodatkowo atrakcyjne dla niektórych gąsienic mogą być takie gatunki jak: oset, koper, podbiał, łopian. 

Jakie rośliny przyciągają motyle?

Jeśli chcemy zwabić motyle do ogrodu, powinniśmy posadzić w nim przede wszystkim rośliny miododajne. Gatunki zaliczane do tej grupy wytwarzają nektar, który stanowi główny pokarm dla motyli. Nektar wytwarzany jest w miodnikach i składa się głównie z glukozy i fruktozy. Wydzielany jest, by zwabić zapylacze, które przy okazji pobierania pokarmu przenoszą pyłek między kwiatami. 

Rośliny miododajne dla motyli charakteryzują się intensywnym zapachem i obfitym kwitnieniem, dzięki czemu mogą być doskonałym wzbogaceniem ogrodu. Warto zadbać o dużą różnorodność gatunków, które przyciągną do ogrodu różne motyle. Rośliny dla motyli najlepiej sadzić w większych grupach – takie zbiorowiska są dla owadów atrakcyjniejsze niż pojedyncze okazy. 

Dobierając rośliny do ogrodu przyjaznego dla motyli, powinniśmy zwracać uwagę również na termin ich kwitnienia. Najlepiej zdecydować się na gatunki kwitnące w różnym czasie – od wiosny do jesieni. Dzięki temu przez cały sezon motyle będą mogły się u nas pożywić. 

Szczególnie atrakcyjne dla motyli są rośliny o kwiatach rurkowatych. Aparat gębowy motyli jest doskonale przystosowany do pobierania nektaru z takich kwiatów. Owady zwracają uwagę również na kolory kwiatów. Motyle wabią kwiaty koloru żółtego, różowego, białego i fioletowego. Niektóre gatunki roślin (np. wiciokrzewy) są w ścisłej symbiozie z motylami – tylko te owady mogą je zapylić. Warto posadzić w ogrodzie także rośliny wydzielające intensywny zapach wieczorami (np. maciejkę), które przyciągną motyle nocne.

Rośliny dla motyli – najpopularniejsze gatunki

Jakie rośliny przyciągają motyle do ogrodu? Oto najpopularniejsze gatunki roślin dla motyli, które sprawią, że nasz ogród zaroi się od barwnych latających gości.

• Budleja Davida

Budleja Davida nie bez powodu jest nazywana motylim krzewem. Roślina ta silnie działa na motyle i może przyciągnąć do ogrodu nawet rzadko spotykane gatunki. Budleja Davida osiąga zazwyczaj ok. 2 m wysokości. Charakteryzuje się długimi, wiechowatymi kwiatostanami, które mogą mieć długość nawet 20 cm. Pachnące kwiaty dla motyli najczęściej mają kolor fioletowy, ale znane są również odmiany o białych, różowych czy czerwonych. Budleja Davida kwitnie przez długi czas – w okresie od lipca do września. Zakwita na tegorocznych pędach, dlatego wiosną zalecane jest jej przycięcie. 

Motyli krzew wymaga słonecznego i ciepłego stanowiska oraz żyznej gleby. Jest odporny na suszę i upał. W czasie srogich zim może przemarzać, dlatego warto zabezpieczyć go przed mrozami. Budleja pięknie prezentuje się jako soliter – można posadzić ją w pobliżu miejsca wypoczynku, by móc podziwiać z bliska motyle. 

• Pysznogłówka

Aby zwabić motyle do ogrodu, warto umieścić w nim pysznogłówki. Te północnoamerykańskie byliny, za sprawą kwiatów w kształcie pióropuszów, mogą wnieść do ogrodu powiew egzotyki. Pysznogłówki osiągają wysokość do 150 cm. Kwiaty w kolorze czerwonym, różowym, białym lub fioletowym pojawiają się w okresie od czerwca do sierpnia. Mają przyjemny, cytrusowy zapach.

Pysznogłówki najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych, z umiarkowanie wilgotną glebą. Rośliny te są odporne na mróz. Często padają jednak ofiarą mączniaka prawdziwego. Łatwo rozmnażają się za pomocą rozłogów. Do bujnego kwitnienia wymagają jednak odmładzania co kilka lat. Pysznogłówka jest polecana do ogrodów preriowych. Sprawdzi się również jako element kompozycji z innymi wysokimi bylinami lata, np. krwawnikami, floksami wiechowatymi i jeżówkami. 

• Liatria kłosowa

Liatria kłosowa to kolejna efektowna roślina lubiana przez motyle. W naturze występuje w Ameryce Północnej. Lilatria kłosowa osiąga wysokość do 100 cm. Roślina ta przyciąga uwagę ze względu na długie, wąskie kwiatostany w kształcie kłosów, wyrastających z rozety cienkich liści. 

Kwiaty w kolorze fioletowym, różowym lub białym rozkwitają od góry ku dołowi, co sprawia, że roślina ma nietypowy wygląd. Liatria kłosowa kwitnie od lipca do października, wabiąc motyle i inne owady. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, o dosyć wilgotnej i dobrze przepuszczalnej glebie. Dobrze prezentuje się w towarzystwie traw ozdobnych i innych bylin lata.

• Lawenda

W ogrodzie przyjaznym motylom nie może zabraknąć lawendy. Ta śródziemnomorska roślina, o fioletowych kwiatach zebranych w kłosy, znana jest z silnego zapachu oraz wysokiej wydajności miodowej. Lawenda osiąga wysokość do 50 cm. Kwitnie od lipca do sierpnia. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, na piaszczystym, przepuszczalnym podłożu, o lekko zasadowym odczynie. Aby bujnie kwitła, należy pamiętać o jej regularnym przycinaniu. 

Lawenda pasuje do ogrodu w stylu śródziemnomorskim i romantycznym. Ze względu na niewielkie rozmiary można tworzyć z niej również obwódki rabat. Nadaje się też do uprawy w pojemnikach, na tarasach i balkonach. 

• Kocimiętka

Kocimiętka to bylina znana głównie z odurzającego działania na koty. Nie wszyscy wiedzą jednak, że może ona przyciągnąć do ogrodu motyle. Kocimiętka jest niewysoką rośliną, o silnie rozgałęzionych pędach, srebrzystozielonych liściach i lawendowych kwiatach zebranych w kłosy. Odznacza się intensywnym zapachem. Kwitnie od czerwca do października. Kocimiętka wymaga słonecznego stanowiska, o żyznym i przepuszczalnym podłożu. Może stanowić uzupełnienie rabat bylinowych. Efektownie prezentuje się także w większych grupach. 

• Astry

Do roślin atrakcyjnych dla motyli zaliczają się również astry. Wśród nich znaleźć można wiele gatunków różniących się wielkością i terminem kwitnienia. Astry mają charakterystyczne kwiaty zebrane w koszyczki –  z zewnętrznymi kwiatami języczkowymi i wewnętrznymi rurkowatymi. Dzięki szerokiej palecie barw można tworzyć z nich piękne kompozycje. 

Astry najlepiej sadzić na stanowiskach słonecznych lub półcienistych, o lekkiej i przepuszczalnej glebie. Polecane są do ogródków wiejskich i naturalistycznych. Z powodzeniem można łączyć je z innymi bylinami (np. jeżówkami). 

• Żagwin

Żagwin ogrodowy to niska (ok. 5-10 cm) bylina, o poduszkowym pokroju. Ma drobne, najczęściej fioletowe, kwiaty w krótkich gronach i zimozielone, owłosione liście. Żagwin ogrodowy kwitnie już wiosną – od kwietnia do czerwca. Jest łatwy w uprawie. Należy jednak zapewnić mu ciepłe, słoneczne stanowisko i żyzną, lekką glebę zasobną w wapń. W czasie surowych zim wymaga okrywania. 

Żagwin jest szczególnie polecany do ogródków skalnych, gdzie najlepiej sadzić go większych grupach. Nadaje się również na skarpy, murki skalne i obwódki rabat. 

• Chabry

Jasnoniebieskie chabry bławatki na stałe wpisały się w wiejski krajobraz. Wśród chabrów znaleźć można jednak również wiele gatunków wabiących motyle,odpowiednich do ogrodu. Do uprawy w ogrodzie polecane są m.in.: chaber białawy, chaber wielkogłówkowy, chaber górski. 

Chabry najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych, o lekkiej, piaszczystej, dobrze przepuszczalnej glebie. By chabry obficie kwitły, należ pamiętać o usuwaniu ich kwiatostanów zaraz po przekwitnięciu. Chabry są idealne do ogrodów w stylu wiejskim i naturalistycznym. Warto sadzić je również w ogrodach skalnych. Ich kwiaty nadają się także do suchych bukietów. 

• Macierzanki

Macierzanki to niewielkie krzewinki przyciągające motyle. Rośliny te tworzą gęste kobierce z drobnymi fioletowymi, różowymi lub białymi kwiatami. Wiele z nich ma aromatyczne liście. Macierzanki są łatwe w uprawie. Dobrze rosną na glebach ubogich w substancje odżywcze. Należy jednak zapewnić im słoneczne stanowisko i suchą, piaszczystą, przepuszczalną glebę. Macierzanki polecane są do ogródków skalnych. Można wypełniać nimi również wolne przestrzenie na rabatach bylinowych. 

• Przetaczniki

Jeśli szukamy dekoracyjnych rośliny dla motyli, dobrym wyborem mogą okazać się przetaczniki. Te cenione rośliny miododajne ubarwią ogród niebieskimi, białymi, różowymi i czerwonymi kwiatami zebranymi w grona. 

Przetaczniki nie mają dużych wymagań. Najlepiej zapewnić im stanowisko słoneczne lub półcieniste. Wysokie gatunki preferują gleby gliniaste i wilgotne, z kolei niższe najlepiej rosną na suchym, dobrze przepuszczalnym podłożu. Przetaczniki są odpowiednie na rabaty bylinowe, obwódki, wrzosowiska i do ogrodów skalnych. 

• Perowskia

Ciekawą rośliną do ogrodu przyjaznego dla motyli jest perowskia łobodolistna. Roślina ta osiąga wysokość do 80 cm. Ma ozdobne, drobne, srebrzyste liście i fioletowoniebieskie, grzbieciste i rurkowate kwiaty zebrane w kłosy. Perowskia potrzebuje słonecznego stanowiska, z suchą przepuszczalną glebą. Wiosną należy pamiętać o jej przycinaniu. Perowskia sprawdzi się zarówno na rabatach bylinowych, jak i w ogródkach skalnych, na wrzosowiskach i ogrodach żwirowych. 

• Jeżówki

Jeżówki to niezawodne rośliny do ogrodu dla motyli. Te piękne byliny dorastają do 100 cm. Swoje walory ozdobne jeżówki zawdzięczają koszyczkom kwiatowym złożonym z barwnych kwiatów języczkowych (znajdujących się na zewnątrz) i wewnętrznych, ciemnych kwiatów rurkowatych. Jeżówki kwitną od lipca do października. Polecane są do ogrodów wiejskich i naturalistycznych – na rabaty do kompozycji jednogatunkowych lub wielogatunkowych w połączeniu z innymi wysokimi bylinami (np. dzielżanami, rudbekiami). Jeżówki najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych, o żyznym, umiarkowanie wilgotnym podłożu. 

• Rudbekie

By stworzyć słoneczną rabatę dla motyli, warto sięgnąć po rudbekie. Rośliny te dorastają do 60-90 cm. Wyróżniają się dużymi kwiatostanami w formie koszyczków z jaskrawożółtymi lub pomarańczowymi kwiatami języczkowymi i ciemnymi rurowymi. Rudbekie kwitną od lipca do późnej jesieni. Dobrze rozmnażają się poprzez rozłogi. Preferują stanowiska silnie nasłonecznione z żyznymi, przepuszczalnymi, umiarkowanie wilgotnymi glebami. Wyższe rośliny należy palikować. Rudbekie są idealne do ogrodów rustykalnych i naturalistycznych. Warto sadzić je w większych grupach. 

• Szałwie

Motyle z pewnością zawitają do naszego ogrodu, jeśli posadzimy w nim szałwię omszoną lub lekarską. Szałwie cieszą się popularnością ze względu na intensywny zapach oraz dekoracyjne kwiatostany w formie kłosów lub wiech z fioletowymi, białymi czy niebieskimi kwiatami. Należy zapewnić słoneczne lub półcieniste stanowisko, i żyzne, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne podłoże. Byliny te mogą wzbogacić aranżację ogrodów śródziemnomorskich, skalnych i rabat żwirowych.

W aranżacji ogrodu przyjaznego dla motyli można wykorzystać również inne rośliny m.in.: floksy szydlaste i wiechowate, firletki, rozchodniki, bodziszki, pierwiosnki, kłosowce, wrzośce, żylistki, lilaki, jeżyny.